Dziś z wizytą do Polski przyjechał Jean Eric Paquet, dyrektor Generalnej Dyrekcji ds. Transportu Komisji Europejskiej, aby przedstawić IV Pakiet Kolejowy, który do 2020 roku ma wprowadzić wspólny obszar kolejowy na terenie UE. Zgodnie z wytycznymi każdy z operatorów będzie miał m.in. równy dostęp do europejskiej infrastruktury i świadczenia usług.
Pod koniec stycznia Komisja Europejska przedstawiła kompleksowy pakiet środków, które mają zapewnić lepszą jakość oraz większy wybór usług kolejowych w Europie. Od tego czasu KE rozpoczęła dyskusję na temat wyzwań, szans, barier, które stoją przed sektorem kolejowym. Polska jest pierwszym krajem, jaki odwiedził Jean Eric Paquet, aby bezpośrednio spotkać się z ekspertami, przedstawicielami przewoźników, spółek kolejowych, wykonawców oraz samorządów i omówić propozycje zawarte w Czwartym Pakiecie Kolejowym.
W obliczu stagnacji lub regresji Komisja proponuje daleko idące środki w celu wsparcia innowacji w kolejach w UE poprzez otwarcie krajowych pasażerskich rynków kolejowych na konkurencję, a także towarzyszące im istotne reformy techniczne i strukturalne.
Równy dostęp
KE zdefiniowała trzy obszary problemowe, w których zamierza dokonać reform. Przede wszystkim obecny model funkcjonowania rynku blokuje ważne zmiany. Poszczególne państwa bronią własne rynki przed wpuszczeniem konkurencyjnych operatorów kolejowych. To z kolei odbija się na jakości usług, która mogłaby być zdecydowanie wyższa.
Aby wszystkie podmioty miały równe szanse należy również usunąć bariery związane z procedurami dopuszczającymi do prowadzenia działalności w danym kraju. – Obecnie mamy do czynienia z 25. różnymi homologacjami, certyfikacjami itp. Chcemy wprowadzić takie samo zasady dla wszystkich. Kompetencje w tym zakresie miałaby przejąć od regulatorów krajowych Europejska Agencja Kolejowa (ERA) – tłumaczy Eddy Liegois, szef działu Generalnej Dyrekcji ds. Transportu w KE. Proponowane środki pozwoliłby na zmniejszenie o 20 proc. czasu wchodzenia nowych przedsiębiorstw kolejowych na rynek oraz zmniejszenie o 20 proc. kosztów i okresu ważności zezwoleń dla taboru.
Konkurencja i wzrost efektywności
Drugim obszarem, w którym należy przeprowadzić zmiany jest zarządzanie systemem kolejowym. Przedsiębiorstwa będą mogły oferować krajowe kolejowe przewozy pasażerskie w całej UE, oferując konkurencyjne usługi komercyjne lub biorąc udział w przetargach na świadczenie usług publicznych dotyczących przewozów kolejowych, które obejmują większość (ponad 90 proc.) połączeń kolejowych w UE i będą podlegać obowiązkowym procedurom przetargowym.
Odpowiedni ład kolejowy, do którego dąży Komisja cechują też niedyskryminujące praktyki zarządcy. – Musi zostać usunięty klasyczny konflikt interesów, który polega na łączeniu funkcji zarządców infrastruktury i przewoźników. To należy jednoznacznie rozdzielić – mówi Paquet.
Trzecim obszarem są bariery techniczne, których zniwelowanie nastąpi w wyniku realizacji dyrektywy w sprawie interoperacyjności systemu kolejowego. Jak jednak zaznacza Edyta Jaszczuk -Jezierska zastępca dyrektora Biura Strategii PKP Polskich Linii Kolejowych największą barierą do osiągnięcia tego celu jest niedofinansowanie zarządcy.
Wzmocnienie roli zarządcy
Aby wszystkim zapewnić sprawiedliwy dostęp do kolei niezależni zarządcy infrastruktury muszą zarządzać sieciami w sposób skuteczny oraz koordynować swoje działania na poziomie UE w celu stworzenia podstaw do rozwoju prawdziwie europejskiej sieci. Komisja proponuje wzmocnić pozycję zarządców, umożliwiając im kontrolę wszystkich funkcji kluczowych dla sieci kolejowej – w tym planowania inwestycji infrastrukturalnych, bieżącej działalności i utrzymania, a także ustalania rozkładów jazdy. Eksperci zgromadzeni na spotkaniu w większości byli zdania, że kwestie te w dużej mierze leżą w gestii rządu.
Według danych KE wprowadzenie powyższych rozwiązań oznaczałoby nawet 40 mld euro korzyści finansowych do 2035 r. Ponadto, zmiany mają wymiar społeczny, będą sprzyjać mobilności, budowaniu nowych usług i tym samym tworzeniu nowych miejsc pracy.
