Komitet ds. Transportu i Turystyki Parlamentu Europejskiego (TRAN) potwierdził potrzebę wdrożenia (z pewnymi poprawkami) nowych rozwiązań legislacyjnych, które będą w przyszłości kształtować politykę kolejową.
Celem Czwartego Pakietu Kolejowego zawierającego sześć wniosków legislacyjnych jest poprawa efektywności pasażerskich i towarowych przewozów kolejowych oraz stworzenie jednolitej europejskiej przestrzeni kolejowej. Obecnie systemy kolejowe poszczególnych państw członkowskich stanowią odrębną całość, która cechuje się różnymi standardami technicznymi powodującymi trudności w swobodnym przemieszczaniu się osób i transporcie ładunków.
- Decyzja Komitetu jest „kamieniem milowym” w procesie tworzenia jednolitego europejskiego obszaru kolejowego - powiedział Siim Kallas, wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej, odpowiedzialny za transport.
Wzrost roli ERA
Komisja w ubiegłotygodniowym głosowaniu (17 grudnia) potwierdziła potrzebę wdrożenia tzw. filaru technicznego IV pakietu, który zawiera wskazówki dotyczące bezpieczeństwa i interoperacyjności, a także działania na rzecz wzmocnienia roli Europejskiej Agencji Kolejowej (ERA). Europosłowie przychylili się do pomysłu utworzenia z ERA centralnego regulatora, który będzie wydawał - obowiązujące w całej UE - zezwolenia dla taboru kolejowego i certyfikaty bezpieczeństwa dla podmiotów gospodarczych.
Ma to nastąpić po czteroletnim okresie przejściowym, podczas którego obowiązki te stopniowo będą przenoszone od krajowych organów bezpieczeństwa, jak Urząd Transportu Kolejowego, do ERA. W tym czasie ma zostać również określony szczegółowy podział obowiązków między instytucją krajową a europejską. Zgodnie z założeniami, Europejska Agencja Kolejowa będzie mogła delegować zadania i obowiązki organom krajowym na podstawie zawartych porozumień, ale pozostawi sobie decydujący głos w sprawie wszystkich procedur wydawania zezwoleń. Ponadto, ERA będzie odpowiedzialna za wydawanie jednego certyfikatu bezpieczeństwa dla wszystkich operatorów kolejowych, z wyjątkiem tych, które funkcjonują na "sieciach izolowanych” (np. kolej szerokotorowa).
Dopuszczalny holding PKP
Europosłowie zgodzili się, że państwa powinny mieć możliwość wyboru między zintegrowaną strukturą a tworzeniem jednej spółki holdingowej dla zasiedziałego operatora kolejowego i zarządcy infrastruktury. Jednakże musi to się odbyć z zachowaniem "surowych wymogów" dotyczących rozdzielności finansowej i przejrzystości rachunkowej. Komisja Europejska stoi na stanowisku, że jest to niezbędne w celu zapewnienia niedyskryminującego dostępu do sieci w państwach członkowskich, w których zachowała się struktura zintegrowana pionowo.
Członkowie Komitetu ds. Transportu i Turystyki Parlamentu Europejskiego zatwierdzili cel otwarcia krajowych komercyjnych usług pasażerskich na konkurencję do 2019 oraz podtrzymali przepis o niezależności zarządcy infrastruktury w wykonywaniu wszystkich jego funkcji.
Bezpośrednie kontrakty do 2022 r.
Parlamentarzyści europejscy potwierdzili też, że przetarg na świadczenie usług publicznych (PSO) w transporcie kolejowym powinien być wiodącą zasadą. Ale w ramach proponowanych przepisów, poszczególne np. województwa będą mogły bezpośrednio zlecać usługę wybranej spółce pod pewnymi warunkami. Zamawiający będzie musiał uzasadnić, że wybór np. własnej spółki (w przeciwieństwie do innych przewoźników) w najwyższym stopniu spełnienia kryteria efektywności, jak terminowość, niskie koszty, optymalna częstotliwość operacji kolejowych oraz zadowolenie klienta. Sprawdzając, czy nowe podmioty i mniejsi operatorzy są w stanie spełnić powyższe warunki służby publicznej państwo powinno określić minimalną liczbę zrealizowanych kontraktów publicznych - w zależności od wielkości danego krajowego rynku - które by określały zdolność do świadczenia wysokiej jakości usług. Otwarty dostęp do świadczenia usług mógłby zostać ograniczony również wtedy, gdy negatywnie wpłynąłby na standard przewozów. Powyższe zasady mają obowiązywać do 2022 r.
W obronie miejsc pracy
Zapisy o PSO budzą największe zastrzeżenia i opór organizacji branżowych, w tym Międzynarodowego Stowarzyszenia Transportu Publicznego (UITP), Europejskich Operatorów Transportu Pasażerskiego (EPTO), a także Zrzeszenia Europejskich Metropolitalnych Zarządców Transportu (EMTA). Pytanie chociażby, co stałoby się z pracownikami kolei, jeśli np. jeden z polskich regionów zdecydowałby się przyznać zamówienie publicznie nie własnej spółce, ale innemu przewoźnikowi? Czy straciliby pracę, czy firma przejmująca zamówienie musiałaby ich zatrudnić na tych samych warunkach? Odpowiedź powinna być jedna, na korzyść pracowników.
Profesor Bogusław Liberadzki, jako odpowiedzialny z ramienia Socjalistów i Demokratów za sprawozdanie na temat PSO, skomentował te ważne pytania. - Żaden pracownik kolei w Polsce nie musi się obawiać, że straci pracę, kiedy publiczny kontrakt na usługi kolejowe zostanie przyznany konkurentowi kolei państwowych lub spółek samorządowych – zapewnia.
Zalecenia Komisji Transportu i Turystyki będą głosowane na sesji plenarnej Parlamentu Europejskiego prawdopodobnie w lutym 2014 r.
