Kuala Lumpur: szyna razy cztery

Kuala Lumpur: szyna razy cztery

01 listopada 2014 | Autor:
PODZIEL SIĘ

Stolica Malezji – Kuala Lumpur – to najszybciej rozwijające się miasto Azji Południowo-Wschodniej. Wizytówką miasta stały się bliźniacze wieże Petronas Towers, a dla miłośników transportu – cztery różne szynowe środki transportu.

Fot. Przemysław B. Jezierski

Dynamiczny, lecz niestety chaotyczny rozwój tego półtoramilionowego miasta na przełomie wieków zemścił się problemami komunikacyjnymi. Miasto bez właściwej infrastruktury drogowej zostało skutecznie zablokowane przez korki. Koniecznością stało się szybkie stworzenie sprawnego systemu transportu publicznego. Zdecydowano się na budowę metra, lekkiej kolei naziemnej, jednoszynowej kolei poruszającej się na estakadzie oraz uruchomienie sieci kolei miejskiej, korzystającej z istniejącej już infrastruktury. Tym samym Kuala Lumpur ma jeden z najciekawszych na świecie systemów szynowego transportu publicznego.

Metro jako trzon

Trzonem komunikacji w Kuala Lumpur jest nowoczesne, w pełni zautomatyzowane metro. Codziennie korzysta z niego prawie 200 tys. pasażerów. Projekt budowy metra powstał w 1994 r., a cztery lata później we wrześniu 1998 r. otwarto pierwszy odcinek linii, liczący 12 stacji. Dziś linia ma 29 km długości i 24 stacje. Pociągi kursują po torze o standardowym rozstawie 1435 mm i zasilane są prądem z tzw. trzeciej szyny.

Większość trasy poprowadzona jest na powierzchni na estakadach, pod ziemią znajduje się jedynie pięć stacji w centrum miasta. Bezobsługowe pociągi są sterowane przez zarządzający centralny system komputerowy. Dla bezpieczeństwa pasażerów na podziemnych stacjach zastosowano automatycznie rozsuwane drzwi peronowe, zaś na pozostałych stacjach zamontowano w międzytorzu detektory, które w razie wykrycia obcego obiektu natychmiast zatrzymują pociąg.

Trasa prowadzi z Gombak na północnych obrzeżach miasta, przez centrum i dalej na zachód do końcowej stacji Kelana Jaya. Stacje zlokalizowane są m.in. przy głównym dworcu kolejowym, uniwersytecie czy wieżach Petronas Towers. Stacje położone w ścisłym centrum umożliwiają przesiadki na inne rodzaje transportu szynowego.

Tabor obsługujący metro wyprodukował Bombardier. Są to klimatyzowane, dwukierunkowe wagoniki jeżdżące w zestawieniu dwu- i czterowagonowym (na 420 i 950 pasażerów). Pociągi wyposażono w elektryczne liniowe silniki indukcyjne, redukujące poziom hałasu do minimum. Maksymalna prędkość, z jaką kursują, to 60 km/h. Przejazd całą trasą zajmuje 45 minut. Metro pracuje codziennie w godzinach 6.00-23.30. W godzinach szczytu wagoniki kursują co 90 sekund, poza szczytem co kilka minut.

Podniebny pociąg

Kolejnym środkiem transportu szynowego jest linia lekkiej kolei naziemnej, nazywanej też w niektórych krajach Skytrain, czyli kolei podniebnej, gdyż porusza się ona po szynach zbudowanych na wysokich estakadach.

Decyzję o jej budowie podjęto w 1992 r., a dwa lata później ruszyły prace projektowe. Pierwszy odcinek linii, liczący 14 stacji, uruchomiono już w grudniu 1996 r. W kolejnych latach trasa wydłużała się – dziś system lekkiej kolei składa się z dwóch tras o łącznej długości 27 km i 25 stacji.

Fot. Przemysław B. Jezierski

Pociągi rozpoczynają bieg w Sentul Timur na północy Kuala Lumpur i jadą przez centrum miasta aż do stacji Chan Sow Lin, gdzie linia rozgałęzia się. Część pociągów dociera do Sri Petaling na południu, a część do Ampang na wschodzie miasta. Na wspólnym odcinku linii jest w sumie 11 stacji. Dwie z nich (Titiwangsa i Hang Tuah) umożliwiają przesiadkę na Monorail, zaś na stacji Masjid Jamek jest dogodna przesiadka na metro.

Podobnie jak metro, linia lekkiej kolei jest dwutorowa, o prześwicie toru 1435 mm, zasilana z trzeciej szyny. Kolejka nie jest jednak w pełni zautomatyzowana, pociągi prowadzone są przez maszynistę. Kolej kursuje w godzinach 6.00-23.15 w kilkuminutowym takcie. Maksymalna prędkość składów wynosi 60 km/h.

Kolejka z potencjałem

Skytrain, zbudowana z dużym potencjałem zdolności przewozowych do pół miliona pasażerów dziennie, w pierwszych latach przynosiła duże straty. Dzienna praca przewozowa wynosiła zaledwie 50 tys. osób, co było znacznie poniżej progu opłacalności. Obecnie z kolejki korzysta ok. 150 tys. pasażerów w ciągu doby. Duży wpływ na zwiększenie frekwencji miało zintegrowanie taryfowe kolei z metrem w listopadzie 2011 r. Od tego czasu w obu środkach transportu obowiązuje wspólny bilet dający możliwość dogodnych przesiadek.
Kolejkę obsługuje tabor dostarczony przez Adtranz. Jest to 90 klimatyzowanych, dwuczłonowych wagonów silnikowych. Wagony kursują w zestawieniach cztero- lub sześciowagonowych.

Wagony zostały zaprojektowane tak, aby pomieściły jak największą liczbę osób, dlatego zastosowano w nich układ siedzeń jak w metrze.
Aktualnie trwa rozbudowa linii na południowym odcinku od stacji końcowej Sri Petaling. Na nowym, kilkunastokilometrowym odcinku powstaje 13 nowych stacji, w tym końcowy terminal Putra Heights. Tam lekka kolej zintegruje się z dobudowywaną z drugiej strony linią metra.

Na jednej szynie

Najciekawszym środkiem transportu w Kuala Lumpur jest Monorail, jednoszynowa kolej będąca uzupełnieniem metra i lekkiej kolei naziemnej. Tor kolei jest położony na wysokich żelbetowych filarach i wygląda nieco futurystycznie.

Budowa Monorail w Kuala Lumpur została rozpoczęta w połowie lat 90. XX wieku przez Hitachi Ltd. Kryzys azjatycki z 1997 r. i olbrzymie koszty budowy sprawiły, że prace ślimaczyły się i były dwukrotnie wstrzymywane. Ostatecznie inwestycję oddano do użytku 31 sierpnia 2003 r., a jej koszt, łącznie z zakupem taboru, wyniósł 370 mln dolarów.

Fot. Przemysław B. Jezierski

Linia o długości 8,6 km z 11 stacjami połączyła węzeł komunikacyjny Kuala Lumpur Sentral z obszarami ścisłego centrum, nieobjętego wcześniej komunikacją szynową. Końcową stacją, zintegrowaną z linią lekkiej kolei, jest Titiwangsa. Na trasie są również dwie stacje przesiadkowe: na lekką kolej – Hang Tuah oraz na metro – Bukit Nanas.

Pociągi poruszają się po dwóch odrębnych, jednokierunkowych estakadach i osiągają maksymalną szybkość 60 km/h. Do obsługi Monorail zakupiono 10, dwuczłonowych, klimatyzowanych wagoników zdolnych pomieścić 244 pasażerów, w tym 48 na miejscach siedzących. Codziennie Monorail przewozi 45 tys. pasażerów.

Trzy kolory kolei

Od 1995 r. w aglomeracji Kuala Lumpur działa sieć kolei miejskiej, korzystającej z infrastruktury państwowych kolei Malezji KTMB, a od 2002 r. ekspresowa linia kolejowa łączy centrum z lotniskiem.

Sieć KTM Komuter składa się z dwóch linii: niebieskiej i czerwonej (prześwit toru 1000 mm), łączących obszary peryferyjne z centrum miasta, oraz linii purpurowej (rozstaw szyn 1435 mm), będącej ekspresowym połączeniem dworca głównego z międzynarodowym portem lotniczym. Pociągi na czerwonej i niebieskiej linii osiągają prędkość do 120 km/h. Wszystkie linie są zelektryfikowane, zasilane prądem zmiennym 25 kV, a pociągi kursują w godzinach 5.00-24.00 w 15-minutowym takcie, jedynie w godzinach późnowieczornych co 30 minut.
Z usług KTM Komuter korzysta około 40 mln pasażerów rocznie.

Tabor czterech generacji

Na trasie czerwonej linii jest 27 stacji, a na linii niebieskiej 30. Całkowita długość obu linii to 217 km. Punktem stycznym jest węzeł komunikacyjny Kuala Lumpur Sentral – na głównym dworcu kolejowym jest możliwość przesiadek na wszystkie trzy linie, a także na pociągi dalekobieżne i międzynarodowe do Tajlandii i Singapuru. Tu także są zintegrowane inne środki transportu miejskiego – metro i Monorail.
Czerwona i niebieska linia obsługiwane są przez klimatyzowane jednostki elektryczne czterech generacji. 18 najstarszych pociągów serii 81 dostarczyła w latach 1994-1995 austriacko-węgierska firma Jenbacher. W latach 1996-1997 zakupiono 22 składy serii 82 wyprodukowane przez Hyundaia, a kolejne 22 serii 83 przyjechały z Południowej Afryki od Union Carriage & Wagon. Najnowsze pociągi – serii 92 – dostarczono w 2012 r. To 38 pojazdów chińskiej firmy Zhu Zhou Electric Locomotives Co Ltd.

Przedziały pasażerskie są jednoprzestrzenne z układem siedzeń jak w metrze. W każdym pociągu znajduje się jeden wagon przeznaczony tylko dla kobiet.

Purpurowa linia lotniskowa ma długość 57 km i tylko pięć stacji. Na tej linii pociągi rozpędzają się miejscami do 160 km/h; to najszybsza i najnowocześniejsza linia kolejowa w Malezji. Do jej obsługi zamówiono specjalną wersję składów Desiro ET425 od Siemensa. Jest to osiem, czteroczłonowych, komfortowych jednostek z wygodnymi siedzeniami i dużą powierzchnią na bagaż.

Brak integracji dokucza

Niestety, transport publiczny w Kuala Lumpur wciąż nie jest ze sobą właściwie zintegrowany. Metro, lekką kolej i autobusy miejskie obsługuje Rapid KL, purpurową (a więc lotniskową) linię kolei – Klia Ekspress i Klia, a pozostałe linie kolei miejskiej – czerwoną i niebieską – KTM Komuter. Monorail obsługiwana jest przez KL Monorail.

Wciąż brakuje uniwersalnego i prostego systemu taryfowego, czytelnych stref biletowych i wreszcie wspólnego biletu, który byłby honorowany we wszystkich rodzajach transportu szynowego. Jedyny wspólny bilet umożliwiający swobodne przesiadki obowiązuje na przejazdy metrem i lekką koleją, ale nic dziwnego – zarządza nimi jeden przewoźnik.