Nowa wizja rozwoju Polski, którą przygotowało Ministerstwo Rozwoju we współpracy z innymi resortami oraz partnerami społecznymi, została przyjęta przez Radę Ministrów. Wiele inicjatyw i przedsięwzięć ujętych w Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju jest już w pełni wdrożonych. Inne są realizowane lub opracowywane. Dotyczy to również programu dedykowanemu transportowi szynowemu, czyli Luxtorpeda 2.0.
Wiodącą zasadą Strategii jest zrównoważy rozwój całego kraju w wymiarze gospodarczym, społecznym, środowiskowym i terytorialnym. Dotychczasowe czynniki rozwoju i wzrostu gospodarki zostały uzupełnione zwiększeniem roli w procesach gospodarczych tworzonej w kraju wiedzy i technologii, rozwojem i dalszą ekspansją polskich firm, budową systemu oszczędności oraz podwyższeniem jakości funkcjonowania instytucji i ich relacji ze społeczeństwem. Większą uwagę zwrócono na włączenie wszystkich grup społecznych i wszystkich terytoriów w procesy rozwojowe.
Strategia w praktyce
Lista projektów objętych tzw. planem Morawieckiego liczy obecnie ok. 185 przedsięwzięć, zarówno z zakresu rozwiązań legislacyjnych, jak i konkretnych inwestycji. Ma ona otwarty charakter i może być modyfikowana. Wiele z nich jest już w trakcie realizacji, ich wdrażanie odbywało się równolegle do procesu formalnej akceptacji Strategii.
W Strategii zaplanowanych zostało szereg projektów (tzw. flagowych), w efekcie których powstaną produkty lub usługi istotne dla dalszego rozwoju gospodarki. Na przykład w ramach programu Elektromobilność zakłada się produkcję pojazdów o napędzie elektrycznym oraz rozwój infrastruktury niezbędnej dla tego typu pojazdów, co m.in. pozwoli na rozwój ekologicznego transportu publicznego w polskich miastach (projekty: E-bus i Samochód elektryczny).
Ważnym elementem działań jest zwiększenie efektywności oraz uproszczenia w dostępie do funduszy unijnych (projekt Efektywne fundusze), które pozwolą na dalsze przyspieszenie w wykorzystaniu środków z Unii Europejskiej. Całkowita wartość przedsięwzięć realizowanych w całym kraju z unijnym wsparciem sięga już 120 mld zł. Nowe rozwiązania przełożą się na przyspieszenie inwestowania pieniędzy, a w konsekwencji na wzrost gospodarczy.
Kluczowym rozwiązaniem mającym zapewnić lepszą koordynację działań w zakresie wspierania inwestycji rozwojowych (np. PARP, ARP, PAIiIZ, KUKE czy BGK) jest powołanie Polskiego Funduszu Rozwoju. Grupa PFR uczestniczy w realizacji kluczowych projektów rozwojowych (Program Start in Poland, Program Ekspansji Międzynarodowej Polskich Przedsiębiorstw, Program Gwarancji dla MŚP, Program Rozwoju Kapitału, Program Mieszkanie+, Program Elektromobilności).
W ramach wzmocnienia rozpoznawalności polskich produktów oraz budowania marki polskiej gospodarki powstaje System promocji gospodarki, ukierunkowany na rozwój polskiego eksportu, zwiększanie polskich inwestycji za granicą, umacnianie międzynarodowego wizerunku Polski, jako kraju z którym warto współpracować w obszarze gospodarki oraz poprawę rozpoznawalności rodzimych produktów i usług za granicą.
Przypomnijmy, dla transportu kolejowego resort przygotował przykładowy program o nazwie Luxtorpeda 2.0. Jego celem jest wykorzystanie potencjału krajowych podmiotów działających w branży szynowej. W szczególności dotyczy to producentów taboru, takich jak Pesa, Newag, Solaris. Zapotrzebowanie jest duże z uwagi na wciąż dużą liczbę przestarzałych pociągów, kursujących zwłaszcza na krótkich regionalnych trasach. Szansą będzie możliwość wykorzystania do tego celu środków pochodzących z funduszy unijnych, których beneficjentami mogą być nie tylko samorządy terytorialne i przedsiębiorstwa świadczące kolejowe przewozy pasażerskie i towarowe, ale także spółki powołane specjalnie w celu prowadzenia działalności polegającej na wynajmowaniu/leasingu taboru kolejowego (tzw. ROSCO – rolling stock leasing companies lub pool taborowy).
Zakładanym efektem programu Luxtorpeda 2.0 ma być zbudowanie silnych podmiotów na wszystkich etapach łańcucha wartości w sektorze produkcji taboru, nie tylko dla kolei, ale też dla komunikacji miejskiej (autobusy elektryczne, tramwaje, metro). W tym ostatnim dużą rolę do odegrania ma polski producent autobusów Solaris, który i bez wsparcia doskonale sobie radzi zarówno w Polsce, jak i na zagranicznych rynkach.
Wymienieni producenci mają niepowtarzalną okazję wykorzystać infrastrukturalny boom inwestycyjny w perspektywie 2014-2020 oraz wpisać się w rosnący na całym świecie popyt na pojazdy z napędem niskoemisyjnym. Na rozwój polskiego przemysłu szynowego przewidziano fundusze z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowiska w wysokości ok. 8,5 mld euro, z czego 5,83 mld euro ma pochodzić z Działania V. Rozwój transportu kolejowego w Polsce, zaś 2,7 mld euro z Działania VI. Rozwój niskoemisyjnego transportu zbiorowego w miastach.
W ramach Strategii zostało już wdrożonych kilka przedsięwzięć kolejowych. Przykładowo, Pesa wspólnie z Polskim Funduszem Rozwojowym utworzy tzw. pool taborowy, spółki kupującej lokomotywy od bydgoskiego producenta i wynajmującej go odpłatnie przewoźnikom. Uruchomione zostały też środki z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju dla Newagu (spółka otrzymała środki na produkcję hybrydowego zespołu trakcyjnego) czy PKP Cargo (w tym przypadku celem będzie optymalizacja przewozów, innowacje i nowoczesne rozwiązania logistyczne oraz poprawa bezpieczeństwa. Jescze innym przykładem wsparcia dla sektora kolejowego jest 157 mln zł na innowacje w taborze szynowym (więcej na ten temat pisaliśmy tutaj).
Zakładane efekty
Najważniejszym zakładanym rezultatem będzie zwiększenie przeciętnego dochodu gospodarstw domowych do 76-80 proc. średniej UE do roku 2020, a do roku 2030 zbliżenie do poziomu średniej UE, przy jednoczesnym dążeniu do zmniejszania dysproporcji w dochodach między poszczególnymi regionami. Odsetek osób zagrożonych ubóstwem i wykluczeniem społecznym zmaleje do 20 proc. w 2020 r. (17 proc. w 2030 r.). Założeniem jest także wzrost PKB na mieszkańca Polski do poziomu 75-78 proc. średniej unijnej w 2020 r. (95 proc. w 2030 r.)
Zapewnieniu wysokiego i trwałego tempa wzrostu służyć będzie realizacja takich wskaźników, jak m.in.: wzrost inwestycji do poziomu 25 proc. PKB, wzrost udziału nakładów na B+R do poziomu 1,7 proc. PKB, średnioroczne tempo wzrostu wartości eksportu towarów 7,2 proc., udział eksportu wyrobów wysokiej techniki w eksporcie ogółem 10 proc.
Konsultacje społeczne
Konsultacje projektu Strategii były prowadzone w sposób wielowymiarowy – drogą elektroniczną, w postaci bezpośrednich spotkań i konferencji (zarówno krajowych, regionalnych i powiatowych) oraz poprzez skierowanie projektu do recenzji i opinii określonych środowisk oraz grup.
Opinie (ponad 1,8 tys.) zgłosiło ponad 250 instytucji, a także przedstawiciele samorządów i osoby prywatne. Efekty konsultacji społecznych znalazły odzwierciedlenie w ostatecznym projekcie Strategii, m.in.: wzmocniono zapisy dotyczące uzupełnienia luk w sieci połączeń drogowych, kolejowych oraz śródlądowych o odpowiedniej jakości w relacjach europejskich, w tym TEN-T; rozwoju transportu intermodalnego i inteligentnych sieci transportowych; podkreślono konieczność przechodzenia na transport niskoemisyjny;
