Projekt budowy Rail Baltica zakłada, że linia kolejowa będzie przecinała odnogę rurociągu Przyjaźń należącą do Orlen Lietuva. Rząd Litwy rozpoczął procedurę wywłaszczenia ziemi pod budowę linii, co budzi niepokój polskich polityków.
Litwa przygotowuje się do budowy kolejnego odcinka normalnotorowej linii Raila Baltica z Kowna do granicy z Łotwą. Linia ta przetnie rurociąg należący do spółki Orlen Lietuva. Poseł PO Arkadiusz Marchewka obawia się, że budowa linii może być pretekstem do likwidacji rurociągu.
Koleje Litewskie odcięły rafinerię
Litwini wcześniej prowadzili działania, które wpływały niekorzystnie na należącą do PKN Orlen rafinerię w Możejkach. Polski koncern kupił litewski zakład w 2006 r. Wkrótce po sfinalizowaniu transakcji Rosjanie przerwali dostawy ropy naftowej do tego zakładu rurociągiem "Przyjaźń" po czym Orlen musiał transportować surowiec koleją. W 2008 r. Litwini zamknęli linię kolejową łączącą Możejki z portem w Rydze, w efekcie Orlen Lietuva zmuszony został do transportowania ropy drogą okrężną co znacznie zwiększyło koszty i spowodowało spadek rentowności zakładu.
Odnoga rurociągu "Przyjaźń" prowadząca do rafinerii Olrenu na Litwie obecnie nie jest wykorzystywana, jednak spółka nie wyklicza korzystania z tej infrastruktury w przyszłości dlatego też celem Orlenu Lietuva jest zachowanie jego pełnej zdolności przesyłowej.
Jak wyjaśnił podsekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury i Budownictwa, potencjalny wpływ projektu Rail Baltica na interesy Orlen Lietuva jest monitorowany przez PKN Orlen SA, w którego opinii na tym etapie projektu nie występuje potrzeba interwencji ze strony polskiego ministerstwa.
– Rząd Republiki Litewskiej nie wyraził intencji wywłaszczenia rurociągu (odpowiedniego odcinka) w celu budowy linii kolejowej Rail Baltica. Przyjęty przez Rząd Republiki Litewskiej Special Plan w sprawie rurociągu "Przyjaźń" przewiduje jedno rozwiązanie: w przypadku, jeżeli kąt przecięcia rurociągu lub rurociąg nie spełni wymagań odnośnie obciążeń kolejowych przewiduje się przebudowę rurociągu w celu jego dostosowania do obciążeń kolejowych – napisał Andrzej Bittel
Jak przebudować rurociąg
Z inicjatywy Orlen Lietuva, zapis ws. przecięcia rurociągu "Przyjaźń" przez Rail Baltica znalazł się w protokole z posiedzenia Rady Ministrów Republiki Litewskiej, na którym został zatwierdzony Special Plan, który mówi, że rząd litewski aprobuje zastosowanie takich rozwiązań przecięcia się tras, aby nie naruszały one interesów Orlen Lietuva.
Projekt przebudowy rurociągu "Przyjaźń" powinien opracować podmiot odpowiedzialny za budowę Rail Baltica na Litwie. W zatwierdzonym planie nie zostało przedstawione, na jakich zasadach i przez jaki podmiot będzie przyjęta decyzja odnośnie ewentualnej przebudowy rurociągu. Niepokojące jest to, że Orlen Lietuva nie zostało poinformowane o sporządzeniu projektu zgodnie z prawem planowania terytorialnego w drodze pisemnej. Z tego powodu spółka zwróciła się do litewskiego ministerstwa transportu o wprowadzenie warunków technicznych przecięcia rurociągu przez Rail Baltica do rządowego planu.
W odpowiedzi litewskie ministerstwo wyjaśniło, że konkretne rozwiązania dotyczące ewentualnej przebudowy rurociągu należy ustalić nie w Special Plan lecz na dalszych etapach projektu. – Jednak ministerstwo nie podało żadnej informacji odnośnie terminów sporządzenia projektu technicznego bądź podstaw (standardów), co byłoby podstawą ewentualnej decyzji (o przebudowie rurociągu – przyp. red.) – napisał Bittel.
