Największy cywilny schron w Polsce z okresu II wojny znajduje się pod głównym dworcem kolejowym w Szczecinie. Zbudowany jest za pofortecznym, pruskim, murem oporowym i ciągnie się w głąb wyniosłości na której leży miasto. Najdłuższy korytarz ma około 100 metrów. Powierzchnia całkowita - 2500 m2, powierzchnia użytkowa 1900 m2 . Wejścia do schronu znajdują się w tunelu pasażerskim (od strony dworca) i na placu Zawiszy Czarnego (od strony miasta).
W 1941 roku schron został ukończony jako schron przeciwlotniczy dla ludności cywilnej. Niemcy budując go wykorzystali podziemia XVIII-wiecznych pruskich fortyfikacji. Służył ochronie ludności cywilnej Stettina do końca wojny, wówczas nosił nazwę Stettin HBF-Kirchplatz. Po przekazaniu Szczecina Polakom przebudowano go na schron przeciwatomowy, gdzie do lat 90-tych odbywały się szkolenia obrony cywilnej.
W czasie nalotów był schronieniem nawet dla 5 tys. osób. Znajduje się na głębokości 5 pięter, żelbetowe ściany i strop mają grubość niemal 3 m. Powierzchnia całkowita schronu wynosi ok. 3 tys. m kw. Historia znanego szczecinianom betonowca "Ulrich Finsterwalder" - żelazobetonowego kadłuba na jeziorze Dąbie - ma również związek ze schronem. Wszystko wskazuje na to, że niemiecki inżynier Ulrich Finsterwalder, który stanął na czele komitetu zajmującego się budownictwem betonowych statków w czasie II wojny, zaprojektował klatkę schodową prowadzącą 18 metrów pod ziemię do schronu.
Schron udestępniony jest zwiedzającym na dwóch tematycznych trasach turystycznych:
- Trasa „II Wojna Światowa” - schron przeciwlotniczy (LSR – Luftschutz Räume) – przedstawia rekonstrukcję życia w schronie podczas nalotów, omawia technikę budowania schronu, przedstawia czas II wojny światowej od kiedy zaczęły się naloty, walki o Szczecin, przejmowanie Szczecina przez Polska władzę ludową, odgruzowywanie Szczecina i pierwsze lata powojenne. Zwiedzanie ma charakter pokojowy. as przejścia: ok. 1 godzina
- Trasa „Zimna Wojna” - schron przeciwatomowy – prezentuje historię schronu podczas Zimnej Wojny. Techniki adaptacji na schron przeciwatomowy z przeciwlotniczego. Omawia organizację Obrony Cywilnej, prezentuje sprzęt, sposoby działania i propagandę jej towarzyszącą. Przenosi w czasy fobii atomowej, porusza kwestie broni jądrowej. Czas przejścia: ok. 1 godzina
Sposób zwiedzania:
- turyści są formowani w grupę (do 30 osób)
- prowadzeni są przez przewodnika
- komentarz jest odtwarzany z nośnika elektronicznego
- przewodnik w istotnych miejscach dodaje swój komentarz
Uwagi:
- na trasie „II Wojna Światowa” – niezbędne jest założenie hełmów ochronnych (udostępnionych przez organizatora)
- w schronach panuje temperatura stała ok. 10 °C
- w schronie obowiązuje regulamin, który musi być BEZWZGLĘDNIE przestrzegany
- uprasza się założyć wygodne obuwie i ograniczyć bagaż.
Zwiedzanie schronu jest doskonałą trasą edukacyjną dla młodzieży.
W Podziemnych Trasach Szczecina był też kręcony film "Wielka Ucieczka na Północ" w reżyserii Andrzeja Fadera, dopowiadający dalsze losy bohaterów filmu "Wielka Ucieczka" z roku 1963.
„Wielka Ucieczka na Północ” to fabularyzowany dokument, z doskonałą grą aktorską - od pierwszych minut filmu trzymający widzów w napięciu akcją i muzyką. W nocy 24.03.1944 roku grupa więźniów ucieka wykopanym tunelem z najlepiej strzeżonego obozu III Rzeszy - Stalagu Luft III w Żaganiu. Dwóch norweskich lotników Per Bergsland i Jens Müller wybierają miasto portowe Stettin (Szczecin) ma być dla nich bramą do tej wolności. Pierwsze czego doświadczają to nalot, zostają skierowani do schronu dworcowego. Po nalocie zaczynają szukać szwedzkich marynarzy,dzięki którym mają odpłynąć do neutralnej Szwecji. Przeżywają w mieście dwa intensywne dni. Do Stettina (Szczecina) dociera również Anglik Harry Day i Polak Paweł Tobolski w mundurze Luftwaffe. Ich jedyną szansą jest siostra Polaka, mieszkająca w niemieckim Szczecinie.
W Podziemnych Trasach Turystycznych w jednym z pomieszczeń, jest zachowany plan zdjęciowy z filmu "Wielka Ucieczka na Północ".
