16 września 2019 r. opublikowano nowelizację rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Rozwoju w sprawie dopuszczania do eksploatacji określonych rodzajów budowli, urządzeń i pojazdów kolejowych (tzw. rozporządzenia 720). Głównym celem zmian jest uporządkowanie katalogu wyrobów podlegających obowiązkowi uzyskania świadectwa dopuszczenia do eksploatacji typu, objęcie infrastruktury prywatnej przepisami rozporządzenia oraz zmiany dopuszczania do eksploatacji pojazdów historycznych, turystycznych i lokalnych. Inicjatorem nowelizacji był Prezes Urzędu Transportu Kolejowego.
Zmiany wprowadzone nowelizacją rozporządzenia 720 można podzielić na kilka kategorii:
- Aktualizacja katalogu wyrobów objętych obowiązkiem uzyskania świadectwa dopuszczenia do eksploatacji typu nieujętych w Technicznych Specyfikacjach Interoperacyjności jako składniki interoperacyjności
Przeformułowaniu uległ § 6 określający katalog budowli wchodzących w skład podsystemu „Infrastruktura”, dla których wymagane jest uzyskanie świadectwa dopuszczenia do eksploatacji. Wykreślono punkt dotyczący podkładów stalowych, a w jego miejsce wpisano podkłady kolejowe. Ponadto, do brzmienia omawianej regulacji dodano również szynę kolejową, system przytwierdzeń, a także podrozjazdnicę.
Celem tej zmiany było usunięcie luki prawnej polegającej na braku obowiązku spełnienia i zweryfikowania wymagań zasadniczych dla ww. wyrobów, które niewątpliwie mają wpływ na poziom bezpieczeństwa ruchu kolejowego. Podkłady kolejowe, systemy przytwierdzeń czy szyny są co do zasady składnikami interoperacyjności, jednak zgodnie z TSI w określonych przypadkach mogą nie być objęte obowiązkiem oceny właściwym dla składników interoperacyjności i w konsekwencji wystawienia odpowiednich deklaracji.
Obowiązujące TSI Infrastruktura zakłada, że składnikami interoperacyjności są wyłącznie szyny, podkłady kolejowe i systemy przytwierdzeń stosowane w torze o konstrukcji klasycznej na podkładach betonowych lub drewnianych. W powiązaniu z dotychczasowym brzmieniem przepisów rozporządzenia oznaczało to, że np. system przytwierdzeń stosowany na nawierzchni bezpodsypkowej lub podobnej (w tym na płytach przejazdowych), który ma zostać zainstalowany na liniach objętych stosowaniem TSI, nie był wprowadzany do obrotu ani jako składnik interoperacyjności, ani jako budowla mająca wpływ na poziom bezpieczeństwa ruchu kolejowego, na którą należy uzyskać świadectwo dopuszczenia do eksploatacji typu. Nowelizacja rozporządzenia usuwa ten problem, zobowiązując producentów wyrobów niebędących w danej sytuacji składnikami interoperacyjności do uzyskania świadectwa dopuszczenia do eksploatacji typu.
By zapewnić możliwości uzyskania świadectwa przez producentów wyrobów rozporządzenie zakłada vacatio legis wynoszące 9 miesięcy od dnia ogłoszenia. Zmiana wejdzie zatem w życie 17 czerwca 2020 r. Po upływie tej daty niezbędne będzie również sporządzenie deklaracji zgodności z typem dla budowli objętych zmianą.
Przepisy przejściowe nowelizacji zabezpieczają również inwestora (zarządcę infrastruktury) przed koniecznością występowania w trakcie trwania danej inwestycji o wydanie świadectwa dopuszczenia do eksploatacji typu dla budowli lub urządzeń, które do tej pory nie wymagały takiego świadectwa. Jednak po wejściu w życie nowelizacji producent nie może wprowadzać do obrotu wyrobów bez deklaracji zgodności z typem na potrzeby inwestycji objętych tym przepisem przejściowym. Nie oznacza to też, że jeżeli zakupiony został wyrób z deklaracją zgodności z typem to ta deklaracja (czy w ogóle wyrób i proces jego oceny) może nie spełniać wymogów z uwagi na przepis przejściowy.
- Aktualizacja wykazu pojazdów kolejowych dla których wymagane jest uzyskanie świadectwa dopuszczenia do eksploatacji typu.
W wyniku przyjętej zmiany rozporządzenie obejmie swoim zakresem pojazdy kolejowe przeznaczone wyłącznie do użytku lokalnego, pojazdy historyczne lub pojazdy turystyczne eksploatowane na sieci kolejowej, niezależnie od drogi kolejowej, po której się poruszają. Regulacja stanowi uzupełnienie luki prawnej powstałej w wyniku zmiany ustawy o transporcie kolejowym. Brak zmiany rozporządzenia uniemożliwiał wydawanie świadectw dla tego rodzaju pojazdów przez Prezesa UTK. Dotychczas dla takich pojazdów istniał obowiązek stosowania europejskich wymagań technicznych - TSI oraz uzyskania zezwolenia na dopuszczenie do eksploatacji.
Zmiana wejdzie w życie 3 miesiące od dnia ogłoszenia rozporządzenia zmieniającego, czyli 17 grudnia 2019 r. Prezes UTK będzie uprawniony do wydawania świadectw dopuszczenia do eksploatacji typu dla tego rodzaju pojazdów, najwcześniej z dniem wejścia w życie zmian, w oparciu o wnioski złożone po 1 czerwca 2018 r.
- Uwzględnienie infrastruktury prywatnej w przepisach rozporządzenia
W § 11 rozporządzenia uwzględniona została nowa kategoria infrastruktury kolejowej jako lokalizacja, w której eksploatowanie określonych rodzajów wyrobów wymaga uzyskania świadectwa dopuszczenia do eksploatacji typu. Opisywana zmiana podyktowana jest wprowadzonym do ustawy o transporcie kolejowym pojęciem „infrastruktury prywatnej”. W związku z tym, iż pojęcie to nie występowało w dotychczasowych regulacjach rozporządzenia z 13 maja 2014 r., konieczne było uzupełnienie tego braku.
Zmiana wejdzie w życie 3 miesiące od dnia ogłoszenia.
- Aktualizacja odniesień do obowiązujących przepisów ustawy o transporcie kolejowym
Ze względu na nowelizację ustawy o transporcie kolejowym konieczna była aktualizacja § 21 dotyczącego wprowadzania zmian w dopuszczonych do eksploatacji urządzeniach i budowlach. Po nowelizacji przepisy zawierają aktualnie odniesienie do przepisu ustawy o transporcie kolejowym.
Zmiana wejdzie w życie 17 grudnia 2019 r. - 3 miesiące od dnia ogłoszenia.
- Liczniki osi
Liczniki osi, zgodnie ze zmianą wprowadzoną 16 czerwca 2019 r. w TSI odnoszących się do podsystemu strukturalnego „Sterowanie – urządzenia przytorowe”, zostały włączone do listy urządzeń będących składnikami interoperacyjności. W związku z tym, że prawo europejskie ma pierwszeństwo przed regulacjami krajowymi, liczniki osi podlegają procedurze certyfikacji zakończonej wydaniem deklaracji WE dla składnika interoperacyjności już od 16 czerwca 2019 r. Wyprodukowane wcześniej liczniki osi objęte deklaracją zgodności z typem będą mogły być stosowane dalej w inwestycjach na zaawansowanym etapie realizacji oraz w inwestycjach objętych odstępstwami od stosowania TSI.
Podstawa prawna:
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia 13 maja 2014 r. w sprawie dopuszczania do eksploatacji określonych rodzajów budowli, urządzeń i pojazdów kolejowych
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 3 września 2019 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie dopuszczania do eksploatacji określonych rodzajów budowli, urządzeń i pojazdów kolejowych (Dz. U. poz. 1765)
