W ramach debaty na temat "Stanu i Potrzeb Rozwojowych Kolei w Polsce" zainicjonowanej przez Stowarzyszenie Ekspertów i Menedżerów Transportu Szynowego prezentujemy wypowiedź prof. Mirosława Antonowicza, Przewodniczącego Komitetu OSŻD, byłego Członka Zarządu PKP Cargo S.A ds Handlu, Członka Zarządu PKP S.A ds Logistyki i Wiceprezesa (także pełniącego obowiązki Prezesa) Urzędu Transportu Kolejowego ds Regulacji Rynku.
Wszystkie dotychczas opublikowane wypowiedzi dostępne są na portalu internetowym Stowarzyszenia.
UWARUNKOWANIA DETERMINUJĄCE DALSZY ROZWÓJ PRZEWOZÓW PRZEZ KORYTARZE KOLEJOWE I WSCHODNIE PRZEJŚCIA GRANICZNE.
Polska ze swym centralnym położeniem w Europie, a także rozwiniętą siecią kolejową, zajmuje ważną pozycję strategiczną w zakresie organizacji i wykonywania międzynarodowych przewozów kolejowych między Europą a Azją. Przez Polskę prowadzi najkrótsza droga na Zachód, zapewniająca Polsce udział w systematycznie rosnącej od kilku lat wymianie towarowej między Chinami i Unią Europejską.
Przewozy kolejowe między Chinami i Unią Europejską znacznie wzrosły. Przyczyniła się do tego najważniejsza chińska inicjatywa ekonomiczna Nowy Jedwabny Szlak (NJS) i uruchomienie w jej następstwie regularnych połączeń. Inicjatywa niezwykle korzystnie wypada na tle przedsięwzięć w innych gałęziach transportu z powodu swojej konkurencyjności np. czasowej - przewozy kolejowe zapewniają transport towarów w stosunkowo niedługim czasie. Czas przewozu towarów z terminala do terminala drogą kolejową w połączeniach między Chinami i Europą wynosi około 12-19 dni. Jedną z ważniejszych tras przewozowych jest ta przedstawiona poniżej.
Podstawowym celem Organizacji Współpracy Kolei (OSŻD), od 65 lat jest rozwijanie i doskonalenie przewozów euroazjatyckich. Naturalnym jest to, że nieodzownym elementem tego doskonalenia jest czas przewozów - zadanie dostarczania ładunków w krótszym czasie przy zachowaniu wysokiego poziomu usług i konkurencyjnych cen.
Analiza przewozów w krajach OSŻD wskazuje na wzrosty ilości przewożonych ładunków, jednak o różnej dynamice wzrostu w różnych krajach, co pozwala wnioskować, że są możliwości dalszego wzrostu, a przeszkodą ku temu są bariery na drodze przewozu ładunków w połączeniach międzynarodowych, przede wszystkim problemy na przejściach granicznych. Do pozostałych znaczących wyzwań należy zaliczyć braki w rozwoju infrastruktury na poszczególnych odcinkach korytarzy kolejowych oraz funkcjonowanie dwóch systemów prawnych regulujących przewozy. W swojej działalności OSŻD skupia się na analizie tych problemów oraz podejmuje odpowiednie działania i wydaje rekomendacje w celu udoskonalania korytarzy transportowych i likwidacji wąskich gardeł.
W tym kontekście niezbędne jest podkreślenie szczególnego znaczenia transportowych korytarzy kolejowych oraz kolejowych przejść granicznych leżących na wschodniej granicy Polski wynikające przede wszystkim z faktu ich usytuowania na głównej osi przewozów kolejowych Wschód – Zachód, na przedłużeniu magistrali transsyberyjskich.
Poważnym wyzwaniem dla kolejowych przewozów euroazjatyckich są ograniczenia infrastrukturalne i niewystarczające możliwości przeładunkowe polskich przejść granicznych. Szczególne znaczenie ma tutaj przejście graniczne Brześć – Małaszewicze, przez które prowadzi szlak konsolidujący większości korytarzy kolejowych z Dalekiego Wschodu, oraz możliwość odprawy mniejszej niż oczekiwana liczby pociągów w ciągu dnia spowodowanej również określoną długością pociągów kontenerowych na kolejach. Prowadzi to nie tylko do wydłużenia terminów dostaw, ale również gromadzenia kontenerów w terminalach i wzrostu kosztów.
Do czynników utrudniających przewozy należy również średnia prędkość pociągów, która w Polsce jest dwykrotnie niższa niż w na terytorium EUG, a także styk linii kolei szerokości toru 1520 mm i szerokości europejskiej 1435 mm oraz styk dwóch systemów prawa przewozowego: SMGS i COTIF, znajdujących się również na wschodniej granicy Polski. Wymagane są szczególne działania niwelujące te utrudnienia w przewozie. Przewozy towarów na kierunku wschodnim, głównie przewozy kontenerowe, prowadzone i realizowane są przez przejścia graniczne np. Brześć/Terespol, Bruzgi/Kuźnica Białostocka, Swisłocz/Siemianówka i Mamonowo /Braniewo z uwagi na zmianę szerokości toru odbywają się w systemie przeładunkowym, co stwarza konieczność zapewnienia odpowiedniej infrastruktury i organizacji przejścia granicznego mającej na celu skrócenie czasu wykonywanych operacji.
OSŻD przywiązuje dużą wagę do rozwoju całej infrastruktury kolejowej i logistycznej na tym kierunku. Rozbudowę infrastruktury, usprawnienie procesów technologicznych, skrócenie czasu postoju pociągów na granicy i współpracę z partnerami zza granicy wschodniej należy uznać za główne czynniki determinujące dalszy rozwój tych przewozów. Wszelkie ułatwienia w przekraczaniu granic zwiększają konkurencyjność. Szczególnie potrzebne są inwestycje zwiększające przepustowość przejścia granicznego Brześć – Małaszewicze - które powinno pozostać i umocnić się jako podstawowa chińska brama do Europy oraz kolejowej infrastruktury liniowej w kierunku Wschód – Zachód. Rejon przeładunkowy Małaszewicze na najważniejszym przejściu granicznym Brześć / Terespol praktycznie osiągnął pułap swoich możliwości i pilnie wymaga rozbudowy. Do działań strategicznych zatem zaliczyć należy modernizację Rejonu Przeładunkowego w Małaszewiczach i zaplanowanie prac w taki sposób, by w jak najmniejszym stopniu odbiły się w na ograniczeniu czynności przeładunkowych. Długi czas prac mógłby spowodować zmianę kierunku przewozów, które w perspektywie omijałyby to przejście graniczne. Niezbędny jest z prawdziwego zdarzenia park logistyczny na Wschodniej Granicy Polski którego funkcję i zdolności zapewnią dokonywanie różnorodnych operacji, logistycznych, celnych, kontrolnych, przeładunkowych i stwarzających dodatkową wartość dla klientów i który będzie koordynował działania operacyjne w rejonie parku logistycznego Małaszewicze tj. przewoźników, spedytorów właścicieli terminali itd.
Zapraszamy do zapoznania się z całą wypowiedzią prof. Mirosława Antonowicza, która dostępna jest w witrynie Stowarzyszenia.