Lokomotywa dołączyła do zbiorów Klubu Sympatyków Kolei we Wrocławiu we wrześniu 2019 roku, podarowana przez PKP Cargo S.A. Oprócz bycia reprezentantem serii zachowanej tylko w 3 egzemplarzach, wyjątkowość temu egzemplarzowi nadaje fakt, że była świadkiem historycznych wydarzeń Czerwca 1976. 25 czerwca tego roku, prowadząc pociąg pospieszny „Opolanin” EP05-22 została zatrzymana i wykolejona przez strajkujących robotników Zakładów Mechanicznych Ursus.
Czerwiec ‘76 to fala strajków i demonstracji ulicznych, jakie miały miejsce 25 czerwca 1976 r. Objęły one około 70–80 tys. osób w co najmniej 90 zakładach pracy na terenie 24 województw. Bezpośrednią przyczyną protestu była zapowiedziana 24 czerwca w Sejmie PRL przez premiera Piotra Jaroszewicza drastyczna podwyżka cen wielu artykułów żywnościowych (m.in. mięso i ryby – 69 proc., nabiał – 64 proc., ryż – 150 proc., cukier – 90 proc.). Do sprowokowania wybuchu społecznego niezadowolenia przyczyniły się też niesprawiedliwe rekompensaty (zarabiający poniżej 1300 zł mieli otrzymać 240 zł, zarabiający powyżej 6000 zł – 600 zł). Podwyżkę władze przedstawił jako „projekt”, choć powszechnie zdawano sobie sprawę, że decyzje zapadły, cenniki wydrukowano, a rzekome konsultacje społeczne są fikcją.
Fot. R.Boduszek / Klub Sympatyków Kolei we Wrocławiu
W Zakładach Mechanicznych Ursus od rana strajkowało 90 proc. załogi. Robotnicy słyszeli ze strony dyrekcji tylko wezwania do powrotu do pracy. Wyszli na pobliskie tory kolejowe łączące Warszawę z Łodzią, Poznaniem i Katowicami, aby poinformować innych mieszkańców Polski o strajku. Ponad tysiąc osób siedzących na torowisku tworzyło żywą zaporę i zatrzymywało pociągi. Aby na trwałe zablokować tory, po południu demonstranci próbowali przeciąć szyny palnikiem acetylenowym, a gdy to się nie udało rozkręcili je i w powstałą wyrwę zepchnęli lokomotywę. Interwencja milicji nastąpiła około 21.30, po wieczornym przemówieniu telewizyjnym Jaroszewicza, w którym premier odwołał podwyżkę – tłum wówczas stopniał do kilkuset osób. Starcie trwało kilkanaście minut, po nim zaczęła się obława na demonstrantów.
Fala strajków z 25 czerwca 1976 r. była porównywalna ze strajkami z grudnia 1970 r. i stycznia-lutego 1971 r., a „przerwy w pracy” nie ograniczyły się do jednego regionu kraju i groziły szybkim rozszerzeniem. Władze, obawiając się powtórzenia scenariusza z grudnia 1970 r., jeszcze 25 czerwca wieczorem zdecydowały o wstrzymaniu podwyżki: decyzję ogłosił w wieczornym przemówieniu telewizyjnym premier Piotr Jaroszewicz, firmujący ją przed społeczeństwem.
Kierownictwo partyjno-państwowe wzięło odwet na protestujących, zwłaszcza w Radomiu i Ursusie. Zatrzymanych przewożono do komend MO i aresztów, gdzie przechodzili przez tzw. ścieżki zdrowia – szpalery milicjantów bijących ludzi pałkami.
Klub Sympatyków Kolei we Wrocławiu pozyskał historyczna lokomotywę, ratując ją od pocięcia na złom. Już wstępne oględziny lokomotywy nasunęły dwa istotne wnioski. Pierwszy - lokomotywa była kompletna - co dobrze rokowało na jej ponowne uruchomienie w przyszłości. Drugi wniosek - lata ekspozycji na warunki atmosferyczne spowodowały, że duża część poszycia nadawała się do wymiany. Zlecenie całości prac firmie zewnętrznej okazało się poza zasięgiem finansowym klubu.
Na początku listopada 2020 roku Klub nawiązał współpracę z Instytutem Pamięci Narodowej we Wrocławiu. W ramach tej współpracy została zapewniona część środków finansowych na odbudowę poszycia i przywrócenie historycznej malatury z 1976 roku. W założeniu pozostałe środki na realizacje projektu miały pochodzić z działalności Klubu. Niestety jesienią 2020 z powodu pandemii koronawirusa po raz kolejny zostało mocno ograniczone główne źródło przychodów klubu, czyli udostępnianie taboru na przejazdy retro.
W celu pozyskania części środków brakujących na dokończenie prac nad poszyciem lokomotywy, tj. około 30 000 PLN, członkowie Klubu zwrócili się do miłośników kolei, pasjonatów historii, oraz wszystkich innych zainteresowanych o wsparcie swojej inicjatywy na portalu zrzutka.pl.
Zgodnie z deklaracją Klubu pozyskane środki zostaną przeznaczone na:
- akcesoria szlifierskie i spawalnicze
- blachy poszycia
- farby, lakiery i akcesoria malarskie
- renowację aluminiowych wykończeń lokomotywy (listwy, ramy okienne, oznaczenia na czołach i bokach)
- gumowe uszczelnienia
- skompletowanie i odświeżenie reflektorów
- ścierniwo do obrobki strumieniowo ściernej
- materiały termoizolacyjne
- pozyskanie i transport zgarniaczy (aktualnie lokomotywa ich nie posiada)
W razie przekroczenia zakładanej sumy zbiórki, nadwyżki zostaną przeznaczone na dalsze prace przy lokomotywie, w tym te konieczne do przywrócenia sprawności technicznej.
Wczoraj lokomotywa EP05-22 przetranspotowana została do Czerwińska, gdzie zostanie polakierowana odzyskując historyczne barwy z 1976 roku. Powinna wrócić za killkanaście dn i i wtedy zostana zamontowane okna, listwy ozdobne oraz oznaczenia.
