W połowie 2022 r. do członków kolektywu Stacja Pyskowice napłynęły informacje o planowanej rozbiórce unikalnej nastawni bramowej Pk5, będącej częścią kompleksu ponad 100-letniej dawnej parowozowni Pyskowice. Rozbiórkę ostatecznie potwierdzono w marcu 2023r.
W całej Polsce zostało zachowanych jedynie kilka nastawni „bramowych” (tj. bezpośrednio „zawieszonych” nad torowiskiem kolejowym). Znajdują się one m. in. w Gliwicach, Bytomiu czy Gdańsku. Niewiele więcej jest ich ogółem w całej Europie. Naszym zdaniem, z uwagi na unikalność budowli i wartość historyczną jaką niewątpliwie posiada, także budynek pyskowickiej nastawni bramowe Pk5 winien być wpisany do rejestru zabytków. W najgorszym scenariuszu, jako obiekt-wydmuszka, w najlepszym - o roli muzealnej. Umiejscowienie pyskowickiej nastawni jest tyle dogodniejsze, niż w wymienionych wyżej miastach, iż jest do niej wytyczona bezpieczna, nie przecinająca torów kolejowych droga dojazdowa; a także miejsce, w którym bez przeszkód zmieściłyby się schody czy winda (jeśli myśleć o jej remoncie i adaptacji na nowe cele).
Pyskowice 09 czerwca 1981r., fot. Werner&Hansjörg Brutzer.
Już przy pierwszych sygnałach o planie wyburzenia obiektu jakie do nas dotarły (przełom maja i czerwca 2022r.), niezwłocznie z naszej strony wypływały pisma i prośby o wsparcie dot. nie tylko tego, ale i sąsiednich obiektów - takich jak nastawnia Pk6, czy parowozownia wachlarzowa. Już wtedy deklarowaliśmy pełną gotowość do spotkań w terenie, czy podejmowania kolejnych działań, wspólnie z każdą osobą/instytucją, która może przyczynić się do poprawy sytuacji kolejowych zabytków Górnego Śląska, zlokalizowanych w Pyskowicach. Pod pismami, które wysyłaliśmy z prośbą o interwencje poselskie w kierunku Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, podpisali się zarówno inicjatorzy Stacji Pyskowice: Piotr Borowiak, Franciszek Krawczyk i Michał Zbiciak, jak i Piotr Adamczyk i Jan Psota - Zarząd Towarzystwa Entuzjastów Kolei, Sławomir Fedorowicz - Atlas Kolejowy, a za nimi, szereg osób zaangażowanych społecznie w ochronę tutejszych zabytków - mieszkańcy miasta, regionu, pasjonaci historii, kolejnictwa i podróży: Eva Aksamit, Igor Baran, Mikołaj Broszczak, Artur Brzeziński, Eryk Dębski, Magdalena Dolecka, Eryk Duński, Maciej Dziewoński, Magdalena Gillner, Marcin Grupiński, Mikołaj Habarta, Wojciech Juraszek, Laura Konieczny, Maja Kopeć, Karolina Kurdziel, Anna Kurek, Dorota Liwacz, Karolina Łapeta, Nadia Maryniak, Dawid Mruk, Kinga Myszor, Monika Niemiec, Agnieszka Pajdak, Szymon Piontek, Krzysztof Przybyła, Kamil Rocznik, Tomasz Rost, Małgorzata Siwoń, Marcin Skupin, Wojciech Starosolski, Weronika Szymańska, Maciej Widłak, Paulina Witkowska, Jerzy Ziobrowski, Agnieszka Żmijewska, Maciej Żmijewski.
W odpowiedzi na interwencję posłanki Krystyny Szumilas (czerwiec 2022r.), Sekretariat WKZ Katowice przekazał m. in. informację o tym, iż miało miejsce spotkanie w Pyskowicach, w którym brał udział Śląski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Katowicach - Pan Łukasz Konarzewski. Kolektyw Stacji Pyskowice do tych spotkań zaproszony nie został, wobec czego, zapytaliśmy o ich efekt. Konkretnych ustaleń brak do dziś.Wielokrotnie, jako kolektyw Stacja Pyskowice - Kolej Aglomeracyjna i Muzealna GOP zgłaszaliśmy gotowość do wsparcia zarówno samorządów, jak i PKP, w kwestii utworzenia placówki muzealnej w obrębie stacji kolejowej w Pyskowicach. Co cieszy, rozmowy w tym temacie będą kontynuowane na szczeblu miejskim. Co jednak martwi, PKP równocześnie przygotowuje się do kolejnych wyburzeń, dlatego wykonaliśmy własnym zaangażowaniem szczegółowe pomiary i dokumentacje fotograficzne, aby już teraz zabezpieczyć jak tylko możemy pamięć po tym obiekcie.
Historia obiektu
Pod koniec XIX wieku, rozpoczyna się budowa kompleksu pyskowickiej parowozowni. Na przestrzeni lat 1880-1895 powstaje budynek magazynowy, następnie zespół noclegowni i łaźni. Jako następna powstaje parowozownia wachlarzowa (1902r.) wraz z przyległym jej kompleksem warsztatowym. Wznoszona jest także wieża wodna, przylegająca do budynku wachlarza. W sąsiedztwie wachlarza zabudowany zostaje żuraw wodny, zasieki węglowe i kanały oczystkowe, dźwig żużlowy oraz budynek rewidentów. Jeszcze przed wybuchem I WŚ w 1914r. powstają nastawnie (w tym bramowa Pk5) i rozdzielnia elektryczna.
