W czwartek 13 kwietnia br. Komisja Transportu i Turystyki Parlamentu Europejskiego przyjęła swoje stanowisko w sprawie przeglądu przepisów dotyczących transportu transeuropejskiego (TEN-T). Jest to unijny plan budowy sieci linii kolejowych, dróg, śródlądowych dróg wodnych i krótkich szlaków morskich połączonych za pośrednictwem portów i terminali w całej Unii Europejskiej. Obecne projekty TEN-T sięgają od Rail Baltica, łączącej Helsinki z Warszawą, po tunel pod przełęczą Brenner, łączący Austrię z Włochami, czy też linię szybkiej kolei Lizbona-Madryt.
Duże projekty infrastrukturalne UE powinny w większym stopniu skupiać się na zrównoważonym transporcie, unikać opóźnień i tworzyć połączenia z Ukrainą i Mołdawią - mówią posłowie ds. transportu.
Zrównoważony transport
Komisja Transportu i Turystyki opowiada się za jednolitymi normami technicznymi i operacyjnymi dla każdego rodzaju transportu i podkreśla, że transport intermodalny powinien odbywać się przede wszystkim koleją, śródlądowymi drogami wodnymi lub żeglugą morską bliskiego zasięgu, podczas gdy wszelkie początkowe i/lub końcowe etapy mogą być realizowane przez transport drogowy. Powinno się to przełożyć na w pełni zelektryfikowane linie kolejowe w sieci bazowej TEN-T, kursujące z prędkością co najmniej 160 km/h w przypadku pociągów pasażerskich i 100 km/h w przypadku pociągów towarowych, które mogłyby przekraczać wewnętrzne granice UE w czasie krótszym niż 15 minut do końca 2030 r.
Posłowie zwracają się do państw członkowskich o przyjęcie do końca 2025 roku planów zrównoważonej mobilności miejskiej, aby zintegrować różne środki transportu, w tym rower lub aktywną mobilność, zmniejszyć zatory i poprawić bezpieczeństwo na drogach. Plan ten powinien stać się jednym z warunków uzyskania finansowania unijnego.
Bez opóźnień
Posłowie potwierdzają potrzebę ukończenia dużych projektów w zakresie infrastruktury transportowej do końca 2030 roku w przypadku sieci bazowej TEN-T, a do końca 2050 roku w przypadku sieci kompleksowej, koncentrując się w szczególności na eliminacji wąskich gardeł i brakujących połączeń oraz lepszym umocowaniu 11 koordynatorów europejskich. Aby zachęcić do szybkiego wdrożenia tych projektów, posłowie popierają wprowadzenie pośredniego terminu 2040 roku. W przypadku znacznych opóźnień, posłowie sugerują, że Komisja powinna natychmiast wszcząć procedurę naruszenia prawa i zmniejszyć lub zakończyć finansowanie.
Partnerstwo z krajami trzecimi i mobilność wojskowa
W związku z wojną Rosji z Ukrainą, Komisja Transportu opowiedziała się za ograniczeniem projektów transportowych z Rosją i Białorusią oraz wzmocnieniem partnerstwa z Ukrainą i Mołdawią. Posłowie chcą także, by rządy UE mogły wykluczyć przedsiębiorstwa spoza UE z udziału w dużych projektach TEN-T, jeśli Komisja uzna je za zagrożenie dla bezpieczeństwa.
Przy budowie lub modernizacji infrastruktury TEN-T, kraje UE będą musiały zapewnić bezproblemowy transfer oddziałów wojskowych i materiałów w obrębie UE, mówią posłowie. W ciągu roku od wejścia w życie nowych przepisów, Komisja przeprowadzi analizę dotyczącą krótkoterminowego przemieszczania na dużą skalę, aby ułatwić planowanie mobilności wojsk.
Współsprawozdawca Barbara Thaler (EPP, AT) powiedziała: "Wszyscy mówią o przeniesieniu transportu na kolej. Jednak podczas gdy samochody, ciężarówki czy samoloty mogą bez problemu przekraczać granice UE, pociągi, zwłaszcza towarowe, są zmuszone do zatrzymywania się na granicach, czasem na wiele godzin, aby dostosować się do wymogów różnych państw członkowskich. Dlatego szczególnie ważne jest zapewnienie, by kolejowe przekraczanie granic nie trwało dłużej niż 15 minut, a także by istniały przydziały czasu dla pociągów towarowych przydzielane przez granice. Jest to ambitne, ale konieczne, jeśli chcemy odnieść sukces w przeniesieniu ruchu z dróg na kolej."
Współsprawozdawca Dominque Riquet (Renew, FR) dodał: "Infrastruktura transportowa jest niezbędna, stanowi kręgosłup naszej gospodarki i dobrobytu, a jednocześnie zwiększa spójność i przyczynia się do osiągnięcia unijnych celów w zakresie klimatu. Mamy jednak do czynienia ze zbyt dużymi opóźnieniami w terenie; Europa zaczyna pozostawać w tyle za naszymi międzynarodowymi konkurentami, a Unia cierpi z powodu zbyt małych inwestycji i braku woli politycznej ze strony państw członkowskich. W związku z tym Parlament dopilnuje, abyśmy mieli rozporządzenie w sprawie TEN-T, które działa i przynosi korzyści naszym przedsiębiorstwom i obywatelom."
Kolejne kroki
Projekt mandatu negocjacyjnego został przyjęty 44 głosami za, nikt nie był przeciw, jedna osoba wstrzymała się od głosu. Posłowie Komisji Transportu jednogłośnie (44 głosy za) poparli również decyzję o rozpoczęciu rozmów z państwami członkowskimi na temat ostatecznego kształtu przepisów, gdy tylko plenum da zielone światło w przyszłym tygodniu.
Sukces Bydgoszczy.
Podczas tego samego posiedzenia Komisji Transportu i Turystyki miało miejsce głosowanie stanowiska Parlamentu Europejskiego do propozycji Komisji Europejskiej dotyczącej rewizji Transeuropejskiej Sieci Transportowej. Europosłowie przyjęli poprawkę dotyczącą przeniesienia Bydgoszczy jako terminala drogowo-kolejowego z sieci uzupełniającej do sieci bazowej. To umożliwi uzyskanie dodatkowego finansowania, znacząco przyspieszy proces inwestycyjny i budowę Terminala Intermodalnego Bydgoszcz Emilianowo.
Poprawkę w sprawie uznania Bydgoszczy za węzeł sieci bazowej TEN-T złożył europoseł Kosma Złotowski z EKR. 14 grudnia 2021 roku Komisja Europejska przedstawiła projekt rewizji sieci TEN-T, w którym pozostawiła węzeł transportowy Bydgoszcz w sieci uzupełniającej.
W marcu 2022 roku bydgoskie Stowarzyszenie Nowego Bursztynowego Szlaku skierowało do Parlamentu Europejskiego petycję w sprawie włączenia Bydgoszczy do sieci bazowej - petycję poparli m.in.: Stowarzyszenie Polskich Regionów Korytarza Bałtyk-Adriatyk, Specjalna Pomorska Strefa Ekonomiczna, Zarząd Portu Morskiego w Gdyni, Sejmik Województw Kujawsko-Pomorskiego czy Rada Miasta Bydgoszczy. W lutym tego roku komisja PETI petycję przekazała do komisji TRAN.
Po miesiącach intensywnych prac i przedstawianiu szeregu argumentów na forum PE o istotnym znaczeniu i potencjale województwa kujawsko-pomorskiego dla przebiegu korytarza Bałtyk - Adriatyk udało się przekonać sprawozdawców i członków Komisji TRAN do podniesienia rangi Bydgoszczy, jako ważnego węzła transportowego i uzupełnienie potencjału portów w Gdyni i Gdańsku.
Bydgoszcz w sieci bazowej TEN-T. Teraz czas na trilog
- Uznanie Bydgoszczy za węzeł sieci bazowej otwiera całemu węzłowi logistycznemu drogę do znacznie większych funduszy europejskich - zaznacza Łukasz Religa, prezes Nowego Bursztynowego Szlaku - Poparcie Parlamentu Europejskiego to ważny kamień milowy, to jednak jeszcze nie końcowy sukces, bo przed nami procedura trilogu, czyli negocjacje co do ostatecznego kształtu rewizji pomiędzy Komisją Europejską, Parlamentem Europejskim i rządami narodowymi (Radą Unii Europejskiej).
Nowy Bursztynowy Szlak - oprócz uznania Bydgoszczy za węzeł sieci bazowej TEN-T - postuluje również o włączenie do niej linii kolejowej nr 201 oraz docelowo o umieszczenie w sieci TEN-T drogi wodnej E-40 oraz wpisanie ciągu kolejowego Bydgoszcz - Piła - Krzyż, dla skomunikowania bydgoskiego węzła z portami w Szczecinie i w Świnoujściu. - Pierwotna propozycja Komisji Europejskiej z grudnia 2021 roku zakłada linię nr 201 w sieci bazowej, tamten postulat zatem można uznać również za spełniony - wyjaśnia Religa.
