W latach 2011 i 2013 Państwowa Inspekcja Pracy przeprowadziła kontrole w firmach wykonujących remonty i modernizacje linii kolejowych. Znaleziono szereg uchybień, w tym brak odzieży ochronnej, czy niewłaściwe zabezpieczenie wykopów. W 2014 r. kontroli PIP i UTK ma być jeszcze więcej.
W 2011 r. PIP przeprowadziła kontrole rozpoznawcze, których celem było sprawdzenie przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przy wykonywaniu robót budowlanych na sieci kolejowej. Skontrolowano 51 zakładów kolejowych zatrudniających w sumie ok. 26 tys. osób. Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości dotyczyły braku aktualnych szkoleń okresowych bhp dla pracowników (w 7 zakładach) i niewyposażenia pracowników w odzież i obuwie robocze oraz środki ochrony indywidualnej (w 4 zakładach).
Nie wyznaczano strefy
W zakresie obowiązków określonych w instrukcjach kolejowych stwierdzano m.in. brak tarczy zatrzymania D-1 (zabezpieczającej zamknięty tor), pełnienie przez sygnalistów równocześnie innych funkcji, czy niewyznaczenie strefy prowadzenia robót z użyciem ciężkiego sprzętu.
Przyczyny nieprawidłowości na stanowiskach pracy wynikały głównie z tolerowania przez osoby sprawujące nadzór odstępstw od przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy oraz szczegółowych instrukcji kolejowych.
W 2013 r. PIP kontynuowała kontrole w zakresie bhp i instrukcji kolejowych. Prace modernizacyjne - zlecone przez PKP PLK - obok głównego wykonawcy robót świadczyło wielu podwykonawców. W tym roku skontrolowano 93 zakłady (zatrudniające łącznie ok. 17 tys. osób) wykonujące roboty torowe.
Najwięcej nieprawidłowości stwierdzano w zakresie zabezpieczenia i oznakowania miejsc prowadzenia robót. W wielu przypadkach wykonywane prace prowadzone były na zamkniętym dla ruchu torze kolejowym, ale w bezpośrednim sąsiedztwie torów czynnych, co wymagało wystawienia sygnalisty, do którego obowiązków należało ostrzeganie o zbliżającym się po torze czynnym pojeździe kolejowym.
Kontrole wykazały przypadki niewyznaczenia koordynatora do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy w miejscach jednoczesnego wykonywania prac przez pracowników zatrudnionych u różnych pracodawców.
Brak dokumentów i zaplecza
Wykryte nieprawidłowości dotyczyły m.in.: niezłożenia pisemnego oświadczenia o aktualności badań lekarskich, szkoleń bhp, uprawnień kwalifikacyjnych oraz wyposażenia pracowników w odzież.
W 10 zakładach pracodawcy nie zapewnili pracownikom wymaganego zaplecza higienicznosanitarnego. W 3 przypadkach stwierdzono ich niedostateczne wyposażenie.
W 9 przypadkach miejsca niebezpieczne na terenie prowadzenia robót budowlanych były niezabezpieczone i nieoznakowane, a w 5 przypadkach teren budowy niezabezpieczony był przed dostępem osób niezatrudnionych.
Stwierdzano naruszenia przepisów bhp dotyczących wykonywania prac na wysokości, w związku z prowadzonymi robotami budowlanymi (stwierdzono w 5 zakładach), w tym m.in. dot. braku na rusztowaniach stabilnych pomostów roboczych, barier ochronnych, pionów komunikacyjnych itp.
Nieprawidłowości związane z robotami ziemnymi dotyczyły braku lub nieprawidłowo rozmieszczonych i wykonanych zejść do wykopów (w 5 zakładach), niezabezpieczenia wykopu o głębokości 6 m przed ryzykiem wpadnięcia (w 1 zakładzie), niezabezpieczenia przed obsunięciem się ścian wykopu wąskoprzestrzennego (w 1 zakładzie).
Na bakier z badaniami
Brak lub nieprawidłowo przeprowadzone wstępne badania lekarskie, dotyczyły głównie osób zatrudnionych na podstawie umów cywilnoprawnych. Pracownicy zatrudnieni na takich umowach często nie byli właściwie wyposażeni w odzież roboczą i potrzebne akcesoria.
Ponadto w czasie kontroli odnotowano przypadki nagannego zachowania się maszynistów, w tym niepodawania sygnału baczność podczas dojeżdżania do miejsca prowadzonych robót torowych i niezastosowania ograniczenia prędkości.
Do przyczyny stwierdzonych nieprawidłowości należą m.in.: brak nadzoru nad wykonywanymi robotami torowymi i lekceważenie przepisów bhp, brak dostatecznej wiedzy i przygotowania pracowników do wykonywania prac oraz brak odpowiedniego nadzoru i kontroli wykonywania prac przez służby zarządcy infrastruktury.
Po zakończeniu kontroli PIP zastosowała szereg środków prawnych:
• 363 decyzje usunięcia uchybień, w tym:
• 21 decyzji wstrzymania prac,
• 9 decyzji wstrzymania eksploatacji maszyn,
• 9 decyzji skierowania do innych prac 19 pracowników,
• 145 wniosków w wystąpieniach,
• 29 mandatów karnych na kwotę łączną 34 tys. zł.
Inspektorzy pracy w trakcie prowadzonych kontroli udzielili 374 porady z zakresu technicznego bezpieczeństwa pracy oraz prawnej ochrony pracy.
W celu zapewnienia sprawnej realizacji zadań ustawowych Państwowej Inspekcji Pracy i Urzędu Transportu Kolejowego 30 września 2011 r. zostało zawarte Porozumienie dotyczące zasad współdziałania w zakresie nadzoru i kontroli przestrzegania przepisów prawa pracy, w tym bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wspólne działania z UTK
Od września br. inspektorzy pracy 6-krotnie powiadamiali oddziały terenowe UTK o wynikach kontroli, przeprowadzili 2 kontrole na wniosek UTK oraz przeprowadzili 1 wspólną kontrolę.
W związku z planowanym zwiększeniem remontów torów w kolejnych latach niezbędne jest kontynuowanie kontroli w oparciu o ścisłą współpracę jednostek organizacyjnych PIP i UTK.
W trakcie kontroli przewidzianych w 2014 r. w zakresie ograniczenia zagrożeń zawodowych pracowników wykonujących roboty torowe szczególna uwaga zwrócona zostanie na organizację pracy, prawidłową koordynację robót w zakresie bhp pomiędzy wykonawcami na tych samych odcinkach robót kolejowych.
Ostatnim kontrolom PIP w firmach wykonawczych towarzyszyły kontrole czasu pracy maszynistów.
