W opinii Związku Niezależnych Przewoźników Kolejowych, zmiany w Krajowym Programie Kolejowym, w stosunku do obowiązującej wersji programu, mają charakter kosmetyczny. Niestety, w kilku istotnych dla kolei towarowych projektach proponuje się dokonanie radykalnych cięć kosztów i zakresu inwestycji. Nie jest to jednak dobra informacja, gdyż obowiązujący KPK nie jest bardzo dobrym dokumentem, a zatem szkoda, że przy okazji aktualizacji nie przewidziano poprawy w najistotniejszych elementach.
Najważniejsze uwagi ZNPK do procedowanego projektu:
- Niepokój budzi zmniejszenie wartości Programu. W sytuacji, gdy kolej jest chronicznie niedoinwestowana, wysiłek rządu powinien iść w kierunku udrożnienia procesu inwestycyjnego, m.in. przez rozpoczęcie projektów budowy nowych linii czy przeznaczenie środków na program bocznicowy, zamiast na zmniejszanie wartości programu. Kolej dzisiaj potrzebuje dużych inwestycji, które zapewnią Polsce trwałą sieć komunikacyjną na kolejne dekady. Wnioskujemy zatem o przywrócenie Programowi co najmniej pierwotnej wartości 67 mld zł. Propozycje projektów zwiększających wartość Programu znajdują się w kolejnych punktach.
- Bardzo duże zaniepokojenie przewoźników budzą kwestie zmniejszenia wartości projektów modernizacji linii kolejowych nr 273 „Magistrala Nadodrzańska” oraz 133 („Magistrala Węglowa”). W sytuacji, gdy rząd zapewnia o nadaniu dużego priorytetu walce o powrót towarów na tory, zmniejszenie wartości i zakresu inwestycji najważniejsze towarowe magistrale budzi nasze zdumienie. Problemy zarządcy infrastruktury z realizacją studium wykonalności nie mogą stanowić przeszkody dla modernizacji tych linii.
Wątpliwości ZNPK budzi też brak spójności proponowanych zmian z kolejowymi dokumentami wyższej rangi. Przykładowo, w Dokumencie Implementacyjnym, zatwierdzonym przez Komisję Europejską, wartość projektu modernizacji linii kolejowej 273 („Magistrala Nadodrzańska”) wynosi 1000 mln zł, podczas gdy sygnalizowane w punkcie 1 cięcie ogranicza zakres inwestycji do 500 mln zł. Powstaje zatem pytanie: czy DI jest dokumentem obowiązującym, czy też niezależnie od treści DI, do KPK można wpisywać dowolne projekty o dowolnej wartości, w szczególności: projekty nieuwzględnione w DI?
Szczególne zaniepokojenie przewoźników budzi próba ograniczenia wydatków na transport kolejowy w relacjach, w których konkurencyjna gałąź transportu – transport rzeczny – spodziewa się miliardowych inwestycji rządowych. Uważamy, że kolej nie może oddać walkowerem transportu towarów w relacji z Dolnego Śląska i Południa Europy do portów Szczecina i Świnoujścia. Niestety, zestawienie olbrzymich inwestycji wodnych oraz zmniejszenia o połowę wartości projektu Magistrali Nadodrzańskiej tworzy bardzo duże ryzyko dla transportu kolejowego.
ZNPK wnioskuje o przywrócenie projektom modernizacji linii kolejowych nr 273 i 133 pierwotnych wartości oraz zakresów.
- W KPK wciąż nie ma postulowanego od lat przez przewoźników tzw. „programu towarowego”, tj. programu remontu i odbudowy terminali wyładunkowych, placów, ramp, torów dodatkowych, torów odstawczych, etc. pozostających w zarządzie PKP PLK. Projekt ten, przy relatywnie niskich nakładach, pozwoli zwiększyć efektywność całego KPK. Wnioskujemy o zadysponowanie na ten cel kwoty 400 mln zł (50 mln zł rocznie w latach 2016-2023) dla realizacji szeroko zakrojonego „programu towarowego”.
- W KPK wciąż nie ma tzw. „programu bocznicowego”, który umożliwiłby właścicielom/użytkownikom zniszczonych bocznic środki na wsparcie ich odbudowy. Realizacja programu odbudowy bocznic to bardzo duże wyzwanie i szansa na przyciągnięcie na tory wielu ładunków, które obecnie skazane są na transport drogowy. W opinii ZNPK, wartość programu powinna wynieść orientacyjnie 375 mln zł, co umożliwiłoby odbudowę 500 bocznic (licząc koszt odbudowy bocznicy na poziomie 1 mln zł, poziom dofinansowania 75%). Realizacja takiego programu pozwoli rozszerzyć zasięg kolei towarowych o setki małych i średnich przedsiębiorstw, które mogłyby wrócić na kolej.
- KPK nie przewiduje budowy żadnych nowych linii kolejowych dedykowanych transportowi towarowemu. ZNPK, a także inne organizacje branżowe, wielokrotnie w pismach do Ministerstwa postulował potrzebę rozpoczęcia przygotowań do budowy nowych linii kolejowych tworzących w Polsce logiczne, proste ciągi transportowe. Przykładowo, wielokrotnie w naszych pismach wskazywaliśmy na potrzebę budowy takich linii, jak:
- Sieradz-Wieruszów (ciąg Warszawa-Łódź-Wrocław-Praga)
- Łęczyca – Koło (ciąg Łódź – Poznań)
- Wąsocz Konecki – Tumlin (Kielce – Łódź)
- Busko – Żabno (Warszawa – Radom – Kielce - Tarnów – Muszyna – Słowacja)
- Sokołów Podlaski – Małkinia (odbudowa, ciągu Lublin-Siedlce-Białystok)
W opinii ZNPK, skupienie się tylko i wyłącznie na modernizacjach linii jest jedną z przyczyn, dla których program modernizacyjny na kolei przebiega w sposób dalece mniej sprawny od programu drogowego.
Wnioskujemy zatem o rozpoczęcie przygotowań do budowy w/w odcinków i włączenie stosownych prac przygotowawczo-analityczno-projektowych do KPK (zwiększenie wartości KPK).
- W KPK brakuje kilku projektów o kluczowym znaczeniu dla transportu kolejowego. Wnioskujemy o włączenie do KPK poniższych projektów:
- Modernizacja (rewitalizacja) linii kolejowej nr 137 Katowice – Legnica na odcinku Kędzierzyn Koźle – Legnica.
- Jest to linia niezwykle istotna w procesie dowozu kruszyw z Dolnego Śląska na duże budowy infrastrukturalne. W ramach modernizacji, w szczególności należy przebudować i/lub wyremontować stacje: Rogoźnica, Strzegom, Jawor, Nowa Wieś Legnicka (ponowne uruchomienie stacji) oraz odcinek Jawor-Legnica
- Likwidacja punktów krytycznych w zakresie przepustowości linii nr 274, 273, 275, 289 kierunek Wałbrzych, Zielona Góra , Legnica , Poznań , Oleśnica
- Rewitalizacja linii kolejowej nr 286 Kłodzko Główne – Wałbrzych Główny, w tym podwyższenie dopuszczalnych nacisków osiowych na całej linii do 221 kN/oś.
- Modernizacja stacji Wrocław Gądów w zakresie urządzeń zabezpieczenia ruchu kolejowego (obecne urządzenia suwakowe wymuszają przebiegowość i wydatnie ograniczają przepustowość stacji).
- Remont i ponowne otwarcie stacji Raszówka na linii kolejowej nr 289 w celu podniesienia przepustowości odcinka Legnica-Rzeszotary.
- Modernizacja linii kolejowej 276 na odcinku Kamieniec Ząbkowicki – Strzelin, wraz z budową drugiego toru.
- Rewitalizacja linii kolejowej 70 Włoszczowice – Chmielów k/Tarnobrzega, wraz z odbudową mijanki Raczyce, dla ułatwienia transportu kruszyw z rejonu Kielecczyzny na budowy infrastrukturalne w południowej i wschodniej Polsce.
- Wątpliwości ZNPK budzi czytelność KPK (zarówno wersji obowiązującej, jak i konsultowanej). Nazwy większości projektów są bardzo lakoniczne, niespójne, a w niektórych przypadkach wręcz brak informacji pozwalającej domyślić się o jakie konkretnie projekty chodzi. Poniżej kilka przykładów:
- używanie w nazwie projektu całego modernizowanego ciągu, podczas gdy prace dotyczą tylko krótkiego fragmentu;
- używanie niejasnych pojęć, np. LOT A, B, F (w Internecie trudno znaleźć informacje o które odcinki chodzi), czy „obszar LCS Ciechanów”. Wnioskujemy o używanie w nazwach projektów nazwy stacji ograniczających modernizowany odcinek, co poprawi czytelność KPK;
- Używanie niejednoznacznego słownictwa: „modernizacja”, „prace na linii”, „prace przygotowawcze”, „ulepszenie”, „polepszenie jakości usług przewozowych poprzez poprawę stanu technicznego linii kolejowej”, „poprawa infrastruktury”, „prace na ciągu”, „pozostałe prace”, etc. Prosimy o ujednolicenie nazewnictwa projektów i konsekwentne używanie słownictwa. Wnioskujemy również o zdefiniowanie tych pojęć w KPK.
