Jak wynika z podpisanego w obecności wicepremiera Mateusza Morawieckiego Porozumienia na rzecz zintegrowanej polityki rozwoju województwa śląskiego, władze centralne i samorządowe razem z pracodawcami i związkami zawodowymi optują za utworzeniem w regionie tramwaju dwusystemowego. Takie rozwiązanie, funkcjonujące z powodzeniem w Niemczech, łączy w sobie właściwości pojazdu kolejowego i tramwaju. Dzięki temu pojazdy lekkiej kolei miejskiej mogą poruszać się np. po torach tramwajowych na obszarze miasta i po torach kolejowych na odcinkach podmiejskich.
Lekkie koleje miejskie są uznawane za najsprawniejszy, efektywny sposób poprawy mobilności międzymiejskiej na obszarach metropolitalnych. Wykorzystują w sposób zintegrowany sieć kolejową jak i tramwajową rozbudowywaną w bezpośrednim sąsiedztwie koncentracji miejsc zamieszkania i pracy – podkreślono w historycznym dokumencie, który jest efektem kilku miesięcy prac strony samorządowej na czele z marszałkiem, rządowej z wojewodą śląskim oraz przedstawicieli pracodawców i związków zawodowych.
– To nie jest tekst pobożnych życzeń, ale realnych inwestycji. Realizacja zapisanych w nim rozwiązań da nam impuls do dalszego rozwoju – tłumaczył Dominik Kolorz, przewodniczący regionalnej Solidarności i przewodniczący Wojewódzkiej Rady Dialogu Społecznego.
Przedmiotem porozumienia jest realizacja propozycji programowych opracowanych przez zespół powołany przez Wojewódzką Radę Dialogu Społecznego. Spora część zapisów merytorycznych porozumienia, znalazła się we wcześniejszych dokumentach strategicznych regionu m.in. w inicjatywie strategicznej „Kierunek Śląskie 3.0”.
– Chcielibyśmy, by rząd uwzględnił w strategii rozwoju szereg zapisów, które nas bolą, niepokoją i od lat wymagają realizacji, czy to w przypadku infrastruktury drogowej, kolejowej, czy np. problemu niskiej emisji – mówił marszałek Wojciech Saługa.
Wśród głównych celów porozumienia wymienia się zadania związane z rewitalizacją, reindustrializacją i metropolizacją regionu. Jednym z projektów, który ma pchnąć region na nowe tory jest właśnie stworzenie lekkiej kolei miejskiej. W porozumieniu zaznaczono, że taka forma transportu szynowego, oddzielona od innych systemów ruchu, oparta na sieci przystanków co 1200 metrów daje dużą możliwość skrócenia czasu pokonania dystansów przestrzennych.
Inwestycje w tramwaje dwusystemowe o wysokich standardach podróży mogą być istotnym instrumentem porządkowania obszaru metropolitalnego i zatrzymania procesów jego suburbanizacji (tzn. wyludniania się centrów miast i rozwoju strefy podmiejskiej). Kuczowym węzłem takiego tramwaju miałoby być centrum przesiadkowe Bytom Rozbark.
Autorzy porozumienia wskazują równocześnie na pilną potrzebę rozbudowy szybkiej kolei regionalnej o prędkości handlowej pociągów do 125 km/h, o ograniczonej liczbie postojów na trasie oraz na budowę linii kolejowej Katowice – Pyrzowice. Jako konieczną wskazuje się też modernizację linii Katowice-Kraków.
Wracając jednak do kwestii lekkiej kolei miejskiej to w pierwszej kolejności (przed pozyskaniem na ten cel odpowiednich funduszy) potrzebne są regulacje prawne dotyczące prowadzenia ruchu kolejowo-tramwajowego na sieci PKP Polskich Linii Kolejowych. Obecnie obowiązującym podstawowym aktem prawnym zawierającym zasady funkcjonowania transportu kolejowego w Polsce jest ustawa o transporcie kolejowym.
– Linie tramwajowe wyłączone są z jej zapisów. Zamknięty katalog zagadnień dotyczący kolei (bez komunikacji tramwajowej) nie pozwala w dowolny sposób go rozszerzać, a zmiana pojęcia „pojazd kolejowy” i rozciągnięcie go na pojazdy kursujące po torach tramwajowych jest niemożliwa przy ograniczeniach zawartych w art. 3 pkt. 1 ustawy – wskazuje Elżbieta Kisil, rzecznik Ministerstwa Infrastruktury i Budownictwa.
Należałoby również rozszerzyć ustawowy katalog zawierający określone rodzaje budowli, urządzeń i pojazdów kolejowych dopuszczonych do eksploatacji na infrastrukturze PKP PLK. W tej chwili wspomniana ustawa nie daje uprawnień w sprawie dopuszczenia do eksploatacji tramwajów.
– W świetle aktualnie obowiązującego prawa nie jest możliwe dopuszczenie do eksploatacji po sieci linii kolejowych, o których jest mowa w ustawie o transporcie kolejowym, innych pojazdów niż pojazdy kolejowe, np. tramwajów – informuje rzecznik MIB. – Oprócz postanowień obowiązujących aktów normatywnych wyraźnie rozgraniczających wymogi formalno-prawne dla transportu kolejowego i komunikacji tramwajowej, zagadnieniem decydującym o braku możliwości korzystania przez pojazdy kolejowe z infrastruktury przewidzianej dla tramwajów są warunki techniczne dotyczące zarówno pojazdów, jak i infrastruktury – dodaje.
Sam pomysł wdrożenia tramwaju systemowego sprawdził się w Niemczech. Od ponad 10 lat tego rodzaju pojazdy kursują m.in. w Chemnitz (Saksonia) oraz Karlsruhe (Badenia-Wirtembergia).
