Według projektu cennika na 2018/19, przygotowanego przez PKP Polskie Linie Kolejowe, średnia stawka jednostkowa opłaty podstawowej za zrealizowany przejazd pociągu jest mniejsza o 4,7% od średniej stawki według obecnie obowiązującego cennika. Dla przewoźników osób spadek wynosi średnio 5,4%, a dla przewoźników rzeczy 4,8%.
Zmiana systemu ustalania opłat za korzystanie z infrastruktury kolejowej wynika ze zmiany rozporządzenia Ministra Infrastruktury i Budownictwa z dnia 7 kwietnia 2017 r. w sprawie udostępniania infrastruktury kolejowej, które jest aktem wykonawczym ustawy o transporcie kolejowym zmienionej w wyniku implementacji Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/34/UE.
Zgodnie z przepisami prawa, PKP Polskie Linie Kolejowe nie mogą dowolnie kształtować stawek jednostkowych np. w preferencyjny sposób ustalać stawek jednostkowych dla pociągów korzystających wyłącznie z określonej grupy linii np. linii lokalnych. W systemie ustalania opłat, nie ma parametru natężenia ruchu. Dotychczas ten parametr powodował, że linie o małym natężeniu przypisywane były do niższej kategorii linii, tym samym stawki dostępu były niższe, a dla linii o wyższym natężeniu parametr ten powodował zwiększenie stawki.
PLK ma niższe stawki za dostęp do infrastruktury kolejowej, niż stawki na liniach w zarządzie województw. Na przykład w województwie dolnośląskim, przy uwzględnieniu parametrów technicznych linii kolejowej nr 326, obecnie obowiązujące stawki i stawki według projektu cennika 2018/2019 są w PLK niższe.
Nowe propozycje stawek dostępu skrytykowały wczoraj Koleje Dolnośląskie, które wskazują że dla niektórych kategorii pociągów opłaty wzrosną.
