Pięć polskich portów: Gdańsk, Gdynia, Police, Szczecin i Świnoujście zostało objętych unijnym programem, którego celem jest m.in. wzmocnienie połączeń z zapleczem lądowym, w tym z siecią kolejową.
Inicjatywa Komisja Europejska w sumie obejmuje 319 portów. Obecnie 74 proc. towarów przybywa lub opuszcza Europę drogą morską. Jedna piąta tych towarów przechodzi obecnie jedynie przez trzy porty: Rotterdam, Hamburg i Antwerpię. Ten brak równowagi w zakresie efektywności portów powoduje zatory komunikacyjne i jest źródłem dodatkowych kosztów dla wysyłających, przewoźników i konsumentów.
Miliardowe oszczędności
Proponowane zmiany mogłyby przynieść gospodarce europejskiej do 10 mld euro oszczędności do 2030 r. i przyczynić się do rozwoju morskich połączeń krótkodystansowych.
- Nasze porty morskie stanowią bardzo ważne punkty łączące europejskie korytarze transportowe z resztą świata. Już obecnie niektóre z nich należą do światowej czołówki. Musimy zadbać o to, by w niej pozostały – stwierdza Siim Kallas, wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej, komisarz odpowiedzialny za mobilność i transport. Stoją przed nami jednak poważne wyzwania w postaci zatorów komunikacyjnych, wzrostu natężenia ruchu i inwestycji. Więcej portów w UE musi osiągnąć ten wysoki poziom.
Zwiększenie efektywności portów
Komisja proponuje bardziej przejrzyste i otwarte procedury wyznaczania podmiotów świadczących usługi portowe. Ustanowione zostaną przepisy zapobiegające ewentualnym nadużyciom cenowym ze strony operatorów posiadających wyłączność praw. Aby zwiększyć zorientowanie na klienta, we wniosku wprowadza się instytucję komitetu doradczego użytkowników portu.
Szczegółowe zasady z tym związane pozostawiono do ustalenia na szczeblu lokalnym, dając w ten sposób lokalnym społecznościom portowym możliwość czerpania korzyści z lepszej koordynacji i zdrowszego otoczenia biznesowego.
Poprawa połączeń
Środki UE w ramach instrumentu "Łącząc Europę" będą odtąd przeznaczane głównie na finansowanie projektów określonych w tzw. planach priorytetowego finansowania korytarzy TEN-T oraz połączenia portów z siecią kolejową, śródlądowymi drogami wodnymi oraz transportem drogowym. Zachęcać się będzie porty do aktywnego współuczestnictwa w tych działaniach, np. poprzez dostarczanie informacji o przepływach ruchu.
Elastyczne ramy finansowe
Wniosek daje portom większą swobodę w zakresie pobierania opłat za korzystanie z infrastruktury i zwiększa przejrzystość procedury ustalania takich opłat i wykorzystywania finansowania ze środków publicznych. Nie ulega wątpliwości, że nikt nie znajduje się w lepszej pozycji, by móc zrozumieć potrzeby użytkowników i ustalić poziom opłat, niż właśnie władze portowe.
Zwiększenie przejrzystości umożliwi jednocześnie korzystanie ze środków publicznych bez nadmiernego zakłócania konkurencji i ułatwi przyciąganie prywatnych inwestorów. Porty będą mieć również możliwość zmniejszenia opłat dla statków o lepszej efektywności środowiskowej.
Komisja po raz pierwszy tworzy przepisy sektorowe w tej dziedzinie, będąc świadoma szczególnych wyzwań, przed którymi stoją porty. Dotychczas porty objęte były ogólnymi przepisami prawa UE w dziedzinie swobody przedsiębiorczości i zasad konkurencji.
