Rząd pracuje nad Krajowym Programem Kolejowym 2014-2023, który zastąpi Wieloletni Program Inwestycji Kolejowych dedykowany przedsięwzięciom realizowanym w ramach unijnej perspektywy budżetowej 2007-2013. Poza tym, trwają prace nad wieloletnim kontraktem z PKP PLK na utrzymanie infrastruktury oraz zmianami w finansowaniu inwestycji.
Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju przygotowuje nowe regulacje, które mają przygotować kolej do lepszego funkcjonowania oraz sprawniejszego wykorzystywania środków unijnych. Narzędziem realizacji strategii rządowej w tym zakresie będzie Krajowy Program Kolejowy 2014-2023, obejmujący projekty o łącznej wartości 52,3 mld zł, planowane do realizacji w perspektywie finansowej UE na lata 2014-2020.
Rząd uchwalając KPK zapewnia wkład krajowy niezbędny do realizacji zadań współfinansowanych z pieniędzy UE. Program jest elementem całego pakietu zmian w obszarze polskiego transportu kolejowego, który składa się z 5 głównych punktów wynikających z KPK, ale i z pozostałych dokumentów jak np. Strategii Rozwoju Transportu do 2020 roku (z perspektywą do 2030 r.).
Pierwszy z nich przewiduje zawarcie wieloletniego kontraktu na utrzymanie infrastruktury kolejowej zarządzanej przez PKP Polskie Linie Kolejowe wraz z finansowaniem z budżetu państwa.
- Zakładamy, że zostanie podpisany na 10 lat - mówi Tomasz Warsza, radca ministra kierujący Departamentem Rozwoju Kolei w Ministerstwie Infrastruktury i Rozwoju. - PKP PLK, mając zapewnione finansowanie na dłużej niż rok, będzie łatwiej pozyskiwać wykonawców do usług utrzymaniowych uzyskując korzystniejsze ceny. Pozwoli to zarządcy lepiej zaplanować również proces utrzymania a firmom ograniczyć ryzyko związane z krótkoterminowymi kontraktami.
Ponadto, stabilne finansowanie pozwoli na uregulowanie cennika opłat za dostęp do infrastruktury i ustalenie go na kilka lat do przodu. Jest to szczególnie istotny czynnik z punktu widzenia przewoźników, którzy planują swoją działalność w dłuższej perspektywie. Teraz, co roku każdy z nich jest zmuszony rewidować swoją strategię na nowo przeliczając koszty stałe. Przykładowo, w tym roku średni wzrost stawek za dostęp wyniesie 8 proc. Najbardziej odczują to najwięksi przewoźnicy pasażerscy tj. Koleje Mazowieckie i Przewozy Regionalne.
MIR zapowiada też nowy model finansowania potrzeb inwestycyjnych na kolei.
- Chcemy go zbudować w oparciu o doświadczenia zarówno sektora kolejowego, jak i drogowego. Podstawowym celem jest to, aby poza środkami własnymi jedynym źródłem finansowania infrastruktury był Fundusz Kolejowy – wyjaśnia szef ministerialnego Departamentu Rozwoju Kolei. Zaletą tego rozwiązania jest to, że w przeciwieństwie do budżetu krajowego nie ma charakteru jednorocznego, a wieloletni. Dodatkowo, zarządca infrastruktury zamiast nawet ośmiu źródeł finansowania, miałby tylko dwa, czyli FK i środki pożyczkowo-kredytowe. Co ważne, za pośrednictwem Funduszu Kolejowego płynąłby strumień środków unijnych przeznaczonych na kolej, co oszczędziłoby czasochłonnego potwierdzenia finansowania każdego projektu przed podpisaniem umowy z wykonawcą.
– Łatwiej też będzie przenosić środki w ramach projektów, gdyż KPK będzie określało limity środków na dane działania w ramach unijnych programów operacyjnych, a nie konkretne kwoty. Dzięki temu zmiana wysokości środków na dany projekt nie będzie musiała przechodzić od nowa całego procesu legislacyjnego jak dotychczas – dodaje Justyna Wilde, główny specjalista w Departamencie Rozwoju Kolei w MIR.
Kolejnymi elementami są stworzenie zintegrowanego systemu biletowo - taryfowego obejmującego wszystkich przewoźników, który będzie stymulował zapotrzebowanie na infrastrukturę kolejową oraz kodyfikacja całej sieci w Polsce.
Krajowy Program Kolejowy będzie również określał harmonogram realizacyjny polegający na tym, że każde przedsięwzięcie ujęte w dokumencie będzie miało określony jasny cel, kryteria oceny stopnia realizacji tego celu i przebiegu prac, efekt, który chcemy uzyskać oraz termin i podmiot odpowiedzialny za inwestycję.
Celem KPK jest odwrócenie negatywnego trendu odwrotu, zarówno pasażerów jak i strumienia towarów od kolei. Zmiany mają jednocześnie przynieść zwiększenie popytu na usługi kolejowe, poprawę bezpieczeństwa i jakości usług świadczonych przez kolej na rzecz klientów, poprawa stanu technicznego infrastruktury, zwiększenie efektywności działania PKP PLK oraz wdrożenie stabilnego finansowania sektora kolejowego.
