Jak wynika z raportu Głównego Inspektora Ochrony Środowiska, Polacy coraz bardziej skarżą się na hałas za oknem. Nasilający się ruch drogowy, transport kolejowy i tramwajowy – wszystko to sprawia, że życie w mieście staje się coraz bardziej uciążliwe. Jak hałas i wibracje oddziałują na zdrowie człowieka i co zrobić, aby je ograniczyć?
Ramy dla zwalczania hałasu w UE zostały określone w dyrektywie 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 2002 r. Zgodnie z nią, dla wszystkich aglomeracji zamieszkiwanych przez ponad 100 tys. mieszkańców, głównych dróg i linii kolejowych oraz portów lotniczych muszą zostać wykonane tzw. strategiczne mapy akustyczne. Ich celem jest ustanowienie wspólnych zasad unikania, zapobiegania lub zmniejszania szkodliwych skutków narażenia na działania hałasu.
Hałas a wibracje
Hałas i wibracje często bywają ze sobą mylone. Hałas w środowisku to drgania mechaniczne, emitowane w postaci fal akustycznych, rozchodzących się w powietrzu i odbieranych przez człowieka jako dźwięki (o częstotliwościach od 16 Hz do 16 000 Hz). Drgania natomiast propagują się w ośrodkach stałych takich jak szyna, grunt, konstrukcja budynku ( a nie w powietrzu jak hałas). Z powodu tych różnic odmienne są sposoby redukcji obu zanieczyszczeń.
Hałas i wibracje vs zdrowie
Regulacje UE dot. ograniczenia emisji są potrzebne, ponieważ zanieczyszczenia w dużym zakresie wpływają na zdrowie człowieka. Ich szkodliwość zależy od wielkości natężenia źródła, charakteru zmian w czasie i długotrwałości działania. Wbrew pozorom nie tylko oddziaływanie hałasu o wysokich poziomach (powyżej 100dB) ma destruktywny wpływ na nasze zdrowie. Już przy wartościach powyżej 65 dB obserwuje się wyraźne nasilenie stanu irytacji, spowolnienie reakcji psychomotorycznych, obniżenie zdolności koordynacji, zakłócenie koncentracji i uwagi. Hałas wpływa ponadto niekorzystnie na układ sercowo – naczyniowy, pokarmowy, ruchu i dokrewny, odpowiedzialny za gospodarkę hormonalną. Z kolei szkodliwe działanie wibracji zależy od częstotliwości, amplitudy i prędkości drgań.
Główne zmiany chorobowe obserwuje się przede wszystkim w układzie nerwowym (nerwice, niemożność skupienia uwagi, ciągłe zmęczenie, problemy ze snem), krążenia i pokarmowym. Podsumowując – zanieczyszczenia (hałas i wibracje) mają wpływ na obniżenie poczucia bezpieczeństwa, niezależności i poziomu komfortu mieszkańców.
Czy okna nas ochronią?
Tylko częściowo. Przed hałasem chronią okna o wysokiej izolacyjności akustycznej. Do określenia parametrów akustycznych wykorzystywany jest współczynnik Rw – im wyższy, tym okna lepiej tłumią hałas dobiegający z zewnątrz. Jednak nawet najwyższy Rw nie jest w stanie zabezpieczyć nas przed drganiami wywołanymi ruchem szynowym.
Jak ochronić się przed drganiami?
Uciążliwym i trudnym do wyeliminowania za pomocą doraźnych środków zanieczyszczeniem są wibracje. Jedyną metodą ochrony jest ograniczenie emisji drgań w źródle.
– W miejscach, gdzie wymagana jest szczególna wibroizolacja, zwłaszcza mosty, wiadukty i tunele w pobliżu budynków mieszkalnych, skutecznym rozwiązaniem jest wprowadzenie do konstrukcji szynowej mat wibroizolacyjnych, stanowiących barierę na drodze transmisji drgań nawierzchni do podtorza i dalej poprzez grunt do zabudowań w pobliżu trasy – mówi Bogusława Kruk z Tines Railway.
Niestety nie zawsze inwestuje się w tego typu rozwiązania. W przypadku pojedynczych budynków możliwe jest również ograniczenie propagacji drgań do budynku za pomocą przegrody w gruncie. Ważne jednak, aby wszystkie inwestycje poprzedzić specjalistycznymi obliczeniami – prognozą potwierdzającą skuteczność rozwiązania w danych warunkach.
Sposoby walki z hałasem i wibracjami
Aby skutecznie ograniczyć hałas i wibracje spowodowane transportem szynowym w miastach, niezmiernie istotna jest budowa systemów ograniczających ich emisję, np. systemów szyny w otulinie ERS.
– Ich celem jest ciągłe podparcie szyny, sprężyste przenoszenie obciążeń od pojazdów szynowych i zredukowanie wibracji oraz poziomu hałasu generowanych wskutek ich przejazdu – mówi Bogusława Kruk z Tines Railway.
Podczas szeregu inwestycji związanych z przebudową lub rozbudową nawierzchni torowych w takich miastach jak Kraków, Warszawa, Poznań czy Petersburg, potwierdziły się cechy eksploatacyjne tego rozwiązania.
– Stwierdzono znaczną redukcję szkodliwych drgań w otoczeniu przejeżdżających tramwajów – dodaje Bogusława Kruk.
Systemy znajdują zastosowanie zarówno w transporcie tramwajowym, jak i kolejowym.
