Na przedmieściach Kolína, miasta oddalonego niespełna 60 km w linii kolejowej na wschód od stolicy Czeskiej Republiki, znajduje się najstarsza w kraju wąskotorowa kolej cukrownicza.
Kolejka służąca w XIX i pierwszej połowie XX wieku do transportu buraka cukrowego nie podzieliła losu innych podobnych systemów i wkroczyła w nowe tysiąclecie z zupełnie nowym przeznaczeniem i potencjałem. Dzięki grupie zapaleńców, dbających o kolejowe dziedzictwo narodowe, oraz przy pomocy funduszy unijnych udało się zrekonstruować szlak dawnej wąskotorówki i uczynić z niej niezwykłą atrakcję turystyczną.
Wagony wypełnione burakami
Na przełomie XIX i XX wieku system kolei wąskotorowych, służących do transportu buraków cukrowych w regionach nizinnych okalających rzekę Łabę, składał się z ponad 130 km. Najstarszym przedstawicielem systemu jest zbudowany w 1894 r. odcinek łączący cukrownię w Kolínie (obecnie znajduje się tu elektrownia) z Franciszkowem oraz miejscowościami Býchoy i Jestřábí Lhota. Linia zbudowana z inicjatywy przedsiębiorcy Adolfa Richtera liczyła 10,6 km i miała standardowy dla tego typu systemów prześwit toru 600 mm.
Kolejka funkcjonowała do 1966 r. Początkowo wagony wypełnione burakami ciągnęły parowozy, które później zastąpiły lokomotywy spalinowe. W roku 2000 ukonstytuowało się stowarzyszenie obywatelskie na rzecz odnowy i rekonstrukcji kolei wąskotorowej oraz stworzenia muzeum, gdzie zwiedzający będą mogli poznać historię cukrownictwa i transportu buraka cukrowego w okolicach Łaby.
Rekonstrukcja wąskiego toru
W 2005 r. członkowie stowarzyszenia silnie wspierani przez miasto Kolín, Kraj środkowoczeski i środki z Unii Europejskiej rozpoczęli zakrojone na szeroką skalę kilkuetapowe prace rekonstrukcyjne, które rozłożono w czasie na 10 lat. Pierwszy etap polegał na położeniu 1,8 km toru ze stacji początkowej Kolín-Sendražice do Černý Most oraz budowie skansenu-muzeum i infrastruktury na stacji Kolín-Sendražice. Równolegle prowadzono prace przy odnowie taboru, w tym odkrytych wagonów osobowych, tzw. „letniaków”, lokomotywy spalinowej typu BN 60H i parowozu BS80. W roku 2008 trasę wąskotorówki przedłużono do przystanku Výrovna, a w latach 2009-2011 po pozyskaniu kolejnych środków z UE prowadzono dalsze prace przy rekonstrukcji toru, efektem czego było wydłużenie linii do kolejnego przystanku – Mlýnek.
Lata 2012-2014 to kolejny pracowity okres przy odbudowie wąskiego toru, a dokładniej ostatnich brakujących 750 m do końcowego przystanku Býchory. Ostatnim etapem realizowanym w drugiej połowie 2014 r. było wybudowanie stacji końcowej Býchory oraz miejsca rekreacji i zabaw dla dzieci w towarzystwie natury. Dzięki temu kolejka zyskała nowy potencjał i przyciągnęła całe rodziny, które chętnie wybierają się na wycieczki, aby połączyć kolejową pasję z wypoczynkiem na łonie natury.
Dziecięca obsługa
Kolińska Kolej Cukrownicza (Kolínská Řepařská Drážka) oferuje przejazdy turystyczne od maja do października oraz na specjalne okazje także poza sezonem. Dzielnica Sendražice, gdzie zlokalizowany jest skansen i początkowa stacja kolejki, znajduje się na północnych peryferiach miasta Kolín. Z głównego dworca kolejowego ČD można tu dojechać w ciągu 8 minut autobusem miejskim linii 1 lub 6, bilet kosztuje 14 kč.
Stacja i skansen Sendražice przenoszą nas w czasie o kilkadziesiąt lat, do czasów dawnej, dobrej kolei. Wszystkie znajdujące się tu obiekty i elementy zostały pieczołowicie zrekonstruowane z zachowaniem najdrobniejszych detali.
W kompleksie znajduje się szopa dla lokomotyw, obrotnica, wieża wodna i ręcznie obsługiwane szlabany na przejeździe kolejowo-drogowym. Na stacji jest dworzec kolejowy z kasą biletową, poczekalnią, toaletą, sklepem z pamiątkami oraz muzeum kolejki. Na jednokrawędziowym peronie są ławki, zabytkowe lampy oświetleniowe, waga, studnia, a tuż obok bufet urządzony w specjalnie adoptowanym drewnianym wagonie towarowym. Dobrze jest zjeść przed podróżą parka v rohliku, popijając wyśmienitym czeskim lagerem, bo takie napitki też oferuje bufet.
Pracownikami wąskotorówki w większości są dzieci. Dziecięcy głos informuje z dworcowego głośnika o odjeździe pociągu, kilkuletni malec daje zielonym lizakiem znak do odjazdu, a nieco starsze pociechy sprzedają bilety i dokonują kontroli w pociągu.
Lokomotywą spalinową czy parowozem?
Pociągi zestawione są z kilku odkrytych wagonów 3. klasy „letniaków” prowadzonych przez lokomotywę parową lub spalinową. Przejazd trasą liczącą 4,5 km trwa 20 minut. W tym czasie pociąg przemierza pola, a następnie lasy, mijając kolejne przystanki, na których zatrzymuje się wyłącznie na żądanie. Maksymalna rozwijana prędkość wynosi 25 km/h. Na stacji końcowej organizowany jest piknik, na najmłodszych czekają różne atrakcje i zabawy edukacyjne. Ponieważ kolejka wykonuje kilka kursów dziennie, można wybrać dogodną dla siebie porę powrotu.
Bilet na przejazd tam i z powrotem kosztuje 90 kč lub 100 kč w zależności od tego, czy pociąg prowadzi lokomotywa spalinowa czy parowóz. Dzieci w wieku 6-15 lat i emeryci płacą odpowiednio 50 i 60 kč. Bilet dla psa jest w stałej cenie 20 kč. Ponadto w cenie 20 kč oferowane są przejazdy drezyną motorową w obrębie stacji Sendražice.
Kolińska Kolej Cukrownicza kursuje od maja do października w soboty i niedziele, a dodatkowo w środy, jeśli w danym tygodniu wypada przynajmniej jeden dodatkowy dzień świąteczny. Odjazdy pociągów ze stacji Kolín-Sendražice są o: 9.45, 11.00, 12.15, 13.30, 14.45 i 16.00. Pociągi powrotne ze stacji Býchory wyruszają o: 10.10, 11.25, 12.40, 13.55, 15.10 i 16.25.
Poza sezonem realizowane są specjalne kursy w wybrane dni miesiąca. Na stronie internetowej kolejki można znaleźć informacje o zaplanowanych kursach na cały rok kalendarzowy. Tam też znajdziemy ważne informacje, które pociągi w danym miesiącu prowadzone będą lokomotywą spalinową, a które parowozem.
Przez cały rok istnieje możliwość zamówienia i uruchomienia pociągu zestawionego z dowolnej liczby wagonów i wybranej lokomotywy. Jeśli pociąg będzie prowadzony lokomotywą spalinową usługa taka kosztuje 1600 kč. W przypadku parowozu cena rośnie do niebagatelnej sumy 8500 kč (2500 kč za uruchomienie pociągu i 6000 kč za przygotowanie i rozpalenie parowozu).
