Wczoraj pojawiła się informacja o wyjątkowo wysokim poziomie długu publicznego. Media podały, że poziom długu publicznego przekroczył 1 bilion złotych. To niewyobrażalnie dużo pieniędzy. Jednak, aby właściwie ocenić poziom długu publicznego należy go z czymś porównać. Ekonomiści porównują go z PKB. W Polsce poziom długu publicznego to około 50% PKB dużo? Nie. W innych krajach wskaźnik ten jest znacznie wyższy: Japonia 250%, Węgry około 70%, Niemcy ok 60%. Czyli na tle innych Polska jest bezpieczna? Na to wygląda.
Moim rozmówcy wczoraj zapytali mnie jak tak wysoki poziom zadłużenia Państwa ma się do biznesu, zwłaszcza do spółek państwowych. I odpowiedziałem, że nijak. Co wzbudziło konsternacje.
Definicja pojęcia dług publiczny to zadłużenie skarbu państwa, czyli w naszym przypadku Rzeczpospolitej Polskiej. I jest to jedyny dłużnik, może nazwijmy go inaczej podmiot zobowiązany. Definicja mówi, że jest to łączne zadłużenie podmiotów sektora finansów publicznych, z wyłączeniem wzajemnych zobowiązań pomiędzy podmiotami tego sektora. Czy jakiekolwiek przedsiębiorstwo państwowe jest zaliczane do sektora finansów publicznych? Nie. Są, to przedsiębiorstwa.
Przedsiębiorstwo, nawet w 100% państwowe jest niezależne od właściciela. Zaciąga swoje własne zobowiązania. Niezależne i niekonsolidowane z zobowiązaniami skarbu państwa.
Czy wysokość zobowiązań Skarbu Państwa jednak wpływa na kolej w Polsce?
Nie wpływa. Grupa PKP to holding, którego akcjonariuszem jest Skarb Państwa, ale akcjonariusz ten nie ma bezpośredniego wpływu na zarządzanie, ani nie zaciąga zobowiązań w imieniu PKP SA ani jej spółek. Może mieć prawo do dywidendy, ale dywidenda jest elementem przychodów Skarbu Państwa a nie polityki zwiększania długu publicznego.
To na co wpływ ma zwiększający się dług publiczny?
Na nas wszystkich w przyszłości. Pozytywne. Kraje o wysokim poziomie zadłużenia publicznego rozwijają się szybciej, ale trzeba uważnie kontrolować wysokość długu aby nie było tzw. efektu wypychania, czyli zmniejszenia inwestycji sektora prywatnego zwiększenia finansowania działalności państwa. Dlaczego to jest tak ważne, bo inwestycje prywatne są głównym czynnikiem wspierającym wzrost PKB. Popatrzcie drodzy czytelnicy na Państwa o wyższym poziomie długu publicznego niż Polska – są tam kraje wysoko rozwinięte.
Jednak gra na wysoki wzrost gospodarczy poprzez wzrost długu publicznego jest możliwa tam, gdzie mamy do czynienia z silną gospodarką o wysokim popycie wewnętrznym. Wskaźnik długu publicznego do PKB dla Grecji – ok 180% pokazuje, że kraj ten jest na krawędzi bankructwa. I jakże ważne dla niego są inwestycje prywatne.
Co to jest wypychanie?
Efekt wypychania jest obserwowany wtedy, gdy powodem początkowej zmiany wielkości produkcji jest wzrost wydatków państwa.
Dochodzi wtedy do wzrostu popytu na pieniądz oraz wzrostu stopy procentowej, a tym samym do ograniczenia popytu inwestycyjnego i konsumpcyjnego sektora prywatnego. Po prostu pieniądz staje się droższy i zarówno konsumenci jak i firmy ograniczają wydatki.Wypieranie to inaczej zastąpienie inwestycji prywatnych wydatkami państwa.
