Jeszcze wczoraj (23 lutego 2022r.) możliwe były cztery potencjalne scenariusze rozwoju sytuacji na Ukrainie:
- intensyfikacja walk i utrzymanie obecnej linii rozgraniczenia
- rozszerzenie rosyjskiej agresji o całe obszary obwodów donieckiego i Łużańskiego
- intensywny konflikt na całym wschodzie i południu Ukrainy połączony z blokadą morską
- konflikt w pełnej skali - inwazja ze wszystkich stron, także z terytorium Białorusi.
Prezydent Putin wybrał 4 wariant -pełną konfrontację militarną z Ukrainą .
W efekcie do dotychczasowych nałożonych sankcji wejdą kolejne w pełnym uzgodnieniu liderow USA, Kanady, Wielkiej Brytanii, Unii Europejskiej, Japonii i Australii.
Eksperci PIE analizowali konsekwencje gospodarcze dla każdego z wariantów.
- W pierwszym wariancie miał sprowadzić na Ukrainę stosunkową płytką recesję. Szacuje się, że spadek PKB w 2022 r. miał wynieść ok. 2 proc. w efekcie wycofania się inwestorów zagranicznych.
- W drugim ukraińska gospodarka miała się skurczyć się o ok. 9 proc. w 2022 r. W takiej sytuacji Ukraina wpadłaby w recesję porównywalną do tej z początku Covid-19 .
- W trzecim scenariuszu - intensywnego konfliktu na całym wschodzie Ukrainy szacunkowe straty miały wynieść ok. 24 proc. PKB.
- W czwartym konsekwencją może być utrata nawet połowy rocznego PKB.
Według danych MFW w latach 2013-2015, ukraińskie PKB, zmalało o połowę. W czasie największego kryzysu związanego z wojną w Donbasie (dwuletni okres 2014-2015) polski eksport na Ukrainę spadł o 30 proc., a eksport do Rosji o 37 proc. Obecnie Ukraina jest czwartym odbiorcą polskiego eksportu poza państwami UE (2,2 proc. udziału w całości eksportu)a Rosja trzecim 3 proc.
Gospodarka Ukrainy w ostatnich latach próbowała odbudować się po kryzysie z lat 2014-15, ale na tej drodze najpierw stanęła pandemia COVID-19, a teraz konflikt z Rosją.
Z danych Centrum Badań Gospodarczych i Biznesowych w wyniku konfliktu zbrojnego z Rosją i okupacji Krymu gospodarka Ukrainy straciła w latach 2014-2020 około 280 mld dolarów. W związku z groźbą rosyjskiej inwazji straty ukraińskiej gospodarki wynosiły w 2021 od 2 do 3 mld dolarów miesięcznie Konsekwencje dla rolnictwa i produkcji żywności :
Światowe ceny żywności utrzymują się już w pobliżu 10-letnich szczytów, do czego przyczynia się duży popyt na pszenicę i produkty mleczne – podała pod koniec ubiegłego roku agencja ONZ ds. żywności.
Z jednej strony rozpoczęcie działań militarnych zakłóci eksport towarów rolno-spożywczych i ograniczy podaż zbóż. Z drugiej zachodnie sankcje pogorszą – i tak już złą – sytuację na rynku nawozów powodując wzrost kosztów produkcji i cen nie tylko w Europie.
Narastające napięcia pomiędzy Rosją a Ukrainą i rozpoczęcie działań zbrojnych mają wpływ na ceny pszenicy na światowych giełdach. Tym bardziej ze świat ma ograniczone zapasy pszenicy u głównych eksporterów. Mogą one wynieść jedynie 57 mln ton, tj. o 4 mln ton mniej niż sezon wcześniej i najmniej od 9 lat. Mniejsze zapasy i niższa podaż oznaczają jedno - wyższe ceny.
Ukraina jest czwartym co do wielkości eksporterem pszenicy i pokrywa 12 proc. światowego zapotrzebowania na pszenicę. Możliwości eksportowe innych krajów (USA, Argentyna, Australia) są ograniczone, dlatego ograniczenie eksportu ukraińskiej pszenicy może spowodować problemy w wielu krajach Kupujący na Bliskim Wschodzie i w Afryce stoją w obliczu ryzyka zakłóceń w dostawach spowodowanych konfliktem Rosja – Ukraina. Oba kraje odpowiadają za prawie 30 proc. światowego eksportu pszenicy, 19 proc. światowych dostaw kukurydzy i 80 proc. światowego eksportu oleju słonecznikowego.
Kontrakty terminowe na pszenicę w Chicago skoczyły 23 lutego o ponad 2 proc. Kukurydza osiągnęła siedmiomiesięczny szczyt, również soja zyskała na wartości. Wszystkie trzy kluczowe składniki żywności i pasz wzrosły o około 40 proc. wobec najniższych poziomów z 2021 r. Spowoduje to dodatkowe konsekwencje wzrostu zagrożenia ubóstwem i głodem w wielu Krajach.
Konsekwencje dla Polski i polskiej gospodarki:
W 2021 roku Ukraina była czwartym co do wielkości odbiorcą polskich towarów spoza UE. Eksport do Ukrainy stanowił 2,21 proc. całego eksportu. Ukraina była dla Polski czwartym rynkiem zbytu spoza UE także w 2020 roku. Eksport do Ukrainy wynosił wtedy 2,19 proc. całego eksportu.
W początkowej fazie wojny w Donbasie, w latach 2014–2015, polski eksport skurczył się o 30 proc.. W 2013 roku eksport do Ukrainy wynosił 18 mld zł, tak w roku 2014 spadł do 13,1 mld zł, a w 2015 roku do 12,4 mld zł. Względem 2013 roku oznaczało to spadek o 27,7 i 31,1 proc.
Do poziomu z 2013 roku Polski eksport powrócił w 2017 roku (18,1 mld zł). W kolejnych latach notowaliśmy systematyczny wzrost: w 2018 roku: 18,9 mld zł, w 2019 roku: 21,3 mld zł, w 2020 roku: 23,3 mld zł, w 2021 roku: 28,9 mld zł.
Do Rosji w 2021 eksportowaliśmy za 36,5 mld zł - 2,8 proc. mimo embarg z 2014 szczególnie bolesnych dla produktów rolniczych i spożywczych. W efekcie wdrażanych sankcji przez Zachód i w odpowiedzi rosyjskiego odwetu sprzedaż polskich firm do Rosji też w najbliższe miesiące i lata istotnie spadnie.
Janusz Piechociński
Prezes Izby Przemysłowo-Handlowej Polska Azja.
