Janusz Piechociński: W Uzbekistanie rozpoczęła się reforma konstytucyjna

Janusz Piechociński: W Uzbekistanie rozpoczęła się reforma konstytucyjna

25 czerwca 2022 | Autor: Janusz Piechociński | Źródło: Kurier Kolejowy
PODZIEL SIĘ

Przeprowadzone jesienią 2021 roku wybory w Uzbekistanie to kolejny sygnał o stabilizacji systemów politycznych w Azji Centralnej. Sygnał o kolejnym etapie budowania otwartego n a świat współczesnego Państwa. Po uruchomieniu w Uzbekistanie szerokich reform rynkowych, lepszych warunków dla inwestycji zagranicznych w wykorzystaniu potencjału gospodarczego, ambitnych celów budowy miejscowej małej i średniej przedsiębiorczości Kraj stał się ważnym Partnerem w Azji Centralnej.  

Parlament Uzbekistanu w Taszkiencie. Fot. pl.wikipedia.org

 

Najazd Rosji na Ukrainę zmniejszył zainteresowanie  KE i członków UE sytuacją w Azji Centralnej . Jednak nie możemy zapomnieć o tym ,ze  nowe konstelacje interesów w Azji Centralnej będą nadzwyczaj istotne dla bezpieczeństwa Europy w najbliższych latach.

Sytuacja w Afganistanie stanowiła jeszcze w 2021 roku  dla państw Unii Europejskiej i NATO znaczące wyzwanie. Zmieniała przebieg procesów pokoju i bezpieczeństwa nie tylko w regionie Azji Centralnej a katastrofa humanitarna w Afganistanie może być przyczyna wielkiej, kolejnej migracji na Zachód. W dniu 16 września ubiegłego  została opublikowana Unijna strategia współpracy w regionie Indo-Pacyfiku a w niej pojawiły się nowe elementy polityki unijnej wobec Azji Centralnej . Dokument przygotowała Europejska Służba Działań Zewnętrznych (EEAS) na podstawie konkluzji Rady UE z 19 kwietnia 2021. W tej sytuacji nie dziwił w 2021  wzrost aktywności w kontaktach UE- Uzbekistan i podjęte przez Brukselę w rożnej formie inicjatywy wsparcia dla uzbekistańskich reform w tym rozszerzenie dostępu unijnego rynku dla tamtejszych produktów.

Teraz o Regionie mówimy w kontekście pogarszającej się sytuacji humanitarnej w Afganistanie, migracjach na pograniczach kilku Krajów Regionu czy konsekwencji wojny na Ukrainie i wpływu sankcji nałożonych na Rosję dla gospodarek i  firm Azji Centralnej. Tym bardziej wiec trzeba docenić , ze nawet w takiej sytuacji Kierownictwo Polityczne Uzbekistanu prowadzi z wielką konsekwencją bardzo poważne zmiany ustrojowe.

20 czerwca w Taszkencie odbyło się spotkanie z Komisją Konstytucyjną, na którym prezydent kraju ogłosił potrzebę referendum w sprawie przyjęcia poprawek do konstytucji Uzbekistanu. Planowane jest rozpatrzenie opracowanego przez Parlament  projektu w ogólnokrajowej dyskusji i przyjęcie go w referendum.

Zgodnie z prawem tego kraju, sam parlament może zmienić konstytucję, ale podjęto decyzję o debacie i Referendum Konstytucyjnym..

„Myślę, że jeśli w referendum przeprowadzimy reformę konstytucyjną, opierając się na opinii i poparciu naszych obywateli, to będzie to prawdziwa konstytucja ludowa. Jest to zgodne z zasadą, że jedynym źródłem i autorem Konstytucji są ludzie.”- Prezydent Uzbekistanu.

Do tej pory Komisja Konstytucyjnea otrzymała ponad 48 tysięcy wniosków od obywateli. To wyraźnie pokazuje, że reformy konstytucyjne są na porządku dziennym jako obiektywna konieczność.

Podczas gdy zbiór propozycji zmian Konstytucji trwa, wielu ekspertów przewiduje, że poprawione prawo podstawowe będzie przełomem dla kraju i ważnym etapem budowy i  rozwoju społeczeństwa obywatelskiego.

W ostatnich latach Uzbekistan wdraża fundamentalne, wzajemnie powiązane i współzależne demokratyczne reformy polityczne, gospodarcze, społeczne i prawne, mające na celu zbudowanie nowego demokratycznego państwa, tworzącego wolne i sprawiedliwe społeczeństwo obywatelskie. Następuje radykalna zmiana ustroju państwowego i konstytucyjnego, życia politycznego i prawnego, społeczno-gospodarczego, kulturalnego i duchowego społeczeństwa.

Jednocześnie obecna era globalizacji, cyfryzacji, zmian klimatycznych i szybko zmieniającego się życia stawia nowe pilne i niezwykle ważne zadania dla dalszej modernizacji kraju, umacniania pokoju, stabilności i niepodległości narodowej.

Szybkie zmiany stawiają przed Państwem, społeczeństwem i jednostką nowe globalne wyzwania, z drugiej strony szybki rozwój młodego państwa wymaga poprawy Konstytucji i terminowego rozwiązywania pojawiających się problemów (obecna Konstytucja Uzbekistanu została przyjęta 8 grudnia 1992 r.).

Prezydent podkreślił, że przepisy prawne konstytucji powinny odzwierciedlać odpowiedzi na kluczowe pytania: "Jakie jest miejsce i wartość człowieka w naszym państwie i społeczeństwie w tym kluczowym momencie i w przyszłości? Jakie zasady polityczno-prawne, ekonomiczno-społeczne i duchowo-humanitarne, wartości i interesy będą traktowane priorytetowo? Co najważniejsze-co dadzą reformy konstytucyjne zwykłym obywatelom, dobrobyt narodu, rozwój naszego społeczeństwa i państwa?».

Wcześniej Prezydent Szawkat Mirzijojew wymienił kierunki, w których należy zmienić ustawę zasadniczą.

W szczególności:

  • zastąpienie w ustawodawstwie krajowym i praktyce prawnej dotychczasowej zasady „państwo - społeczeństwo - człowiek” nową zasadą „człowiek - społeczeństwo - państwo”;
  • konsolidacja interesów ludzkich jako główne kryterium w procesie reform gospodarczych; konstytucyjna konsolidacja roli i statusu instytucji społeczeństwa obywatelskiego, odzwierciedlająca zasadę „społeczeństwo jest inicjatorem reform”;
  • ustalenie w prawie głównym konstytucyjnych podstaw rozwoju instytucji rodziny, uważne przekazywanie przyszłym pokoleniom tradycyjnych wartości ludzkich, dalsze umacnianie harmonii międzyetnicznej w kraju;
  • Konstytucja powinna odzwierciedlać politykę młodzieżową państwa, kwestie wszechstronnego wspierania młodych ludzi, ich prawa i obowiązki;
  • utrwalenie zasady „Nowy Uzbekistan – Państwo socjalne” jako normy konstytucyjnej;
  • zapobieganie pracy dzieci, rzetelna ochrona praw osób niepełnosprawnych, przedstawicieli starszego pokolenia;
  • wprowadzenie do Konstytucji norm dotyczących prawa ochrony środowiska;
  • konsolidacja na konstytucyjnym poziomie rozwoju przedszkoli, szkół, szkolnictwa wyższego i nauki.

Na podstawie proponowanych zmian staje się jasne, że celem reformy konstytucyjnej jest idea humanitarnego i solidarnego  państwa społecznego.

Przedstawiona przez Prezydenta „Strategia Rozwoju Nowego Uzbekistanu do 2026 roku” przewiduje przyjęcie ponad 50 kodeksów, ustaw, strategii, koncepcji i programów, ponad 100 innych inicjatyw zostało zgłoszonych w siedmiu obszarach modernizacji kraj. Strategia ukierunkowuje system legislacji, rozumienie prawa i egzekwowanie prawa, świadomość polityczną i prawną społeczeństwa w kierunku uniwersalnych wartości ludzkich i zasad zrównoważonego rozwoju.

Według pierwszego Wiceprzewodniczącego Izby Ustawodawczej parlamentu Uzbekistanu,  Akmala Saidowa, priorytetową uwagę w trakcie reformy konstytucyjnej będą miały kwestie własności prywatnej:

  • realizacja zasad nienaruszalności i ochrony własności prywatnej, w tym gruntów i kopalin jako najważniejszych i koniecznych warunków zapewnienia dobrobytu ludności, rozwoju gospodarki narodowej i ekonomicznych praw człowieka;
  • stworzenie takiego systemu, w którym sąd, przywracając prawa obywatelom i przedsiębiorcom, opowiada się za ochroną własności prywatnej, zobowiązuje organy wykonawcze do działania w granicach prawa, co przyczynia się do rozwoju społeczeństwa, przede wszystkim jego postęp gospodarczy;
  • uznanie prawa własności prywatnej za jedno z konstytucyjnych praw człowieka;
  • ustalenie nie tylko podmiotowego prawa własności prywatnej, ale także najważniejszych cech własności prywatnej jako instytucji prawa obiektywnego, przede wszystkim jej związku z innymi formami własności, społecznego charakteru własności prywatnej.

Wiele krajów rozwiniętych, biorąc pod uwagę globalne zmiany klimatyczne, wprowadza do swoich konstytucji specjalne sekcje środowiskowe. W tym względzie, jego zdaniem, interesujące są doświadczenia Francji, Rosji, Polski i innych krajów europejskich w zakresie przyjmowania kart ochrony środowiska jako części konstytucyjnych.

Według A.Saidova, ogólnie uznane zasady prawa ochrony środowiska są zapisane w konstytucjach, które muszą odpowiadać potrzebom interakcji między społeczeństwem a przyroda .

„Najważniejszą cechą charakterystyczną obecnego etapu historycznego rozwoju cywilizacji ludzkiej jest kształtowanie się społeczeństwa cyfrowego i informacyjnego. Informacja i wiedza stają się strategicznymi czynnikami rozwoju, przekształcania struktur państwowych w bardziej ekonomiczne i efektywne struktury władzy” - powiedział A.Saidov.

Aby zapewnić konkurencyjność Uzbekistanu w środowisku, w którym wiele krajów wchodzi w czwartą rewolucję przemysłową, a także rozwój instytucji społeczeństwa informacyjnego, zdaniem A. Saidova, należy rozważyć wzmocnienie podstaw konstytucyjnych i prawnych za wzmocnienie poparcia państwa dla wykorzystania technologii informacyjnych i roli świata cyfrowego.

Polska jest największym importerem produktów z Uzbekistanu w UE a w ciągu ostatniego roku na polskim rynku pracy wśród migrantów zarobkowych Uzbecy po Ukraińcach i Białorusinach zajmują już 3-4 miejsce. Duże zainteresowanie rynkiem w Uzbekistanie wykazują także firmy członkowskie Izby Przemysłowo-handlowej Polska Azja. Nie tylko wielcy polscy producenci techniki rolniczej Pronar, Unia i Sigma ( już obecni z sukcesem na rynkach Azji Centralnej) poszukują nowych możliwości, nowych partnerów także dla montażu swoich produktów w fabrykach w Uzbekistanie. Szacujemy, ze w trudnym roku wojny na Ukrainie eksport do Polski przekroczy ponad 110 mln USD.

Polska jednak nie wykorzystuje swojego potencjału w relacjach Uzbekistanem i Centralna Azją, o czym świadczy fakt, ze 6-7 gospodarka w UE i 22-23  w świecie ma poniżej 20 firm inwestorów na terenie Uzbekistanu a aktywniej od nas pracują na przykład Węgrzy.   Nie wystarczy bardzo duża aktywność Ambasadorów ( polskiego w Taszkiencie Radosława Gruka i uzbeckiego w Warszawie Bahrum Babajewa)  i deklaracje administracji odpowiedzialnych za współpracę. Potrzeba zwiększonej aktywności nie tylko firm Kapitału Ludzkiego coraz skuteczniej importujących Uzbeków do pracy Polsce).

Zainteresowanych współpracą z Uzbekistanem zaprasza do kontaktu Izba Przemysłowo - Handlowa Polska - Azja.  info@polandasia.com

Janusz Piechociński

Prezes Izby Przemysłowo - Handlowej Polska - Azja.