Rada Europejska, skupiająca szefów rządów państw członkowskich, ostatecznie przyjęła przepisy, które liberalizują kolejowe przewozy pasażerskie w UE. Dzięki temu przewoźnicy otrzymają równy dostęp do świadczenia usług transportowych we wszystkich krajach Wspólnoty.
Trzy zaakceptowane w poniedziałek, 17 października rozporządzenia to część rynkowa czwartego pakietu kolejowego, który ma na celu poprawę konkurencyjności sektora poprzez usunięcie barier stojących na drodze do stworzenia jednolitego europejskiego obszaru kolejowego.
Zgodnie z przyjętymi założeniami ,obowiązującą normą w przypadku umów o świadczenie usług publicznych staną się konkurencyjne przetargi, gwarantujące sprawiedliwe warunki dla przedsiębiorstw kolejowych w zakresie niedyskryminacyjnego dostępu do sieci. W rezultacie firmy działające na unijnym rynku będą mogły oferować zarówno własne usługi (np. nowe przewozy na danej trasie), jak i starać się o kontrakty publiczne na równi z lokalnymi przewoźnikami. Ułatwienie nowym operatorom wejścia na rynek powinno doprowadzić do tańszych taryf i poprawy oferty przewozowej dla pasażerów. Wciąż jednak będzie możliwy wybór z wolnej ręki, o ile będzie gwarantował lepszą efektywność kosztową oraz większą punktualność i częstotliwość pociągów.
Jednocześnie, aby zapewnić ciągłość dobrze funkcjonującej usługi, państwa członkowskie mogą ograniczyć prawo nowego operatora do dostępu do swojego rynku, jeśli proponowana nowa usługa będzie zagrażać "równowadze ekonomicznej" istniejącej umowy o świadczenie usług publicznych.
Poza tym, reforma wzmacnia niezależność i bezstronność zarządców infrastruktury kolejowej. Dzięki temu wszystkie przedsiębiorstwa kolejowe otrzymają do niej równy dostęp. Państwa członkowskie będą mogły utrzymać dotychczasowe struktury organizacyjne podmiotów takich jak PKP PLK, ale zmiany mają doprowadzić do zwiększenia przejrzystości finansowej i eliminacji konfliktu interesów.
Nowy system będzie wprowadzany stopniowo. Podmioty zarządzające infrastrukturą mają dwa lata na dostosowanie się do przepisów. Natomiast operatorzy otrzymają wolny dostępu do rynków poszczególnych państw członkowskich od 14 grudnia 2020 roku przetargu. Od 20203 roku przewoźnicy świadczący usługi publiczne będą musieli być wyłaniani w przetargach.
Reforma liberalizująca rynek kolejowy ma skutkować lepszą ofertą dla pasażerów, czyli tańszymi, szybszymi i bardziej komfortowymi pociągami, co będzie zachęcać ludzi rezygnacji z innych środków transportu, mniej przyjaznych dla środowiska.
– Nasi obywatele będą mogli korzystać z lepszych usług kolejowych. Przedsiębiorstwa kolejowe powinny mieć lepszy dostęp do rynków we wszystkich państwach członkowskich w celu zwiększenia konkurencji. W ten sposób transport kolejowy zostanie wzmocniony tworząc zrównoważoną mobilność w naszych społeczeństwach – zaznacza Arpad Érsek, słowacki minister transportu, budownictwa i rozwoju regionalnego.
Na czwarty pakiet kolejowy złożyło się w sumie sześć propozycji legislacyjnych, w tym przyjęte już wcześniej trzy projekty dotyczące aspektów technicznych, takich jak np. wydawanie certyfikatów bezpieczeństwa czy ujednolicenie standardów technicznych na kolei, i trzy rynkowe, czyli odnoszące się do kwestii zarządzania sieciami kolejowymi i otwarcia rynku krajowych przewozów pasażerskich na podmioty z zewnątrz. Porozumienie z Parlamentem Europejskim w sprawie nowych regulacji wypracowano w kwietniu br.
