Komisja Europejska opublikowała wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie sieci TEN-T.

Przegląd rozporządzenia w sprawie transeuropejskiej sieci transportowej (TEN-T) stwarza realną możliwość dostosowania transeuropejskiej sieci transportowej do przyszłych potrzeb oraz dostosowania rozwoju sieci TEN-T do celów europejskiego zielonego ładu i celów klimatycznych określonych w unijnym prawie klimatycznym. Zmniejszenie do 2050 r. emisji gazów cieplarnianych z sektora transportu o 90 proc. w porównaniu z poziomem z 1990 r. ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia neutralności klimatycznej w tym samym terminie.

Aby dokonać tak znacznych redukcji emisji, potrzebujemy nowoczesnej, w pełni rozwiniętej europejskiej sieci transportowej, która sprawi, że wszystkie rodzaje transportu będą bardziej zrównoważone poprzez ustanowienie zdecydowanych zachęt i wymogów w zakresie rozwoju infrastruktury transportowej oraz poprzez lepszą integrację różnych rodzajów transportu w ramach multimodalnego systemu transportowego, która zagwarantuje, że nowe projekty infrastrukturalne w ramach sieci będą odporne na warunki klimatyczne i spójne z celami w zakresie ochrony środowiska oraz która zapewni infrastrukturalną podstawę dla zastosowania paliw alternatywnych.

Jednocześnie przegląd TEN-T wzmocni istniejące instrumenty zarządzania i monitorowania w celu zapewnienia terminowego ukończenia sieci i wykorzystania synergii między planowaniem infrastruktury a działalnością transportową. Obejmuje to wiążące plany prac mające na celu usunięcie dalszych przeszkód dla szybszych i bardziej efektywnych kolejowych usług towarowych i pasażerskich.

 

Jakie są kluczowe elementy zmienionego rozporządzenia w sprawie TEN-T?

Rozporządzenie w sprawie TEN-T wspiera rozwój niezawodnej i płynnej transeuropejskiej sieci transportowej, która zapewnia zrównoważoną łączność w całej Unii Europejskiej, bez fizycznych luk, wąskich gardeł i brakujących połączeń.

Ta wysokiej jakości sieć będzie stopniowo uzupełniana w trzech etapach: 2030 r. w przypadku sieci bazowej, 2040 r. w przypadku rozszerzonej sieci bazowej i 2050 r. w przypadku sieci kompleksowej. Sieć bazowa i rozszerzona sieć bazowa tworzą razem europejskie korytarze transportowe, które są najbardziej strategiczną częścią sieci o najwyższej wartości dodanej dla UE.

Główne nowości w porównaniu z rozporządzeniem z 2013 r:

• Wysokie standardy infrastrukturalne dla wszystkich rodzajów transportu stosowane w całej sieci.
• Dziewięć "europejskich korytarzy transportowych", reprezentujących główne arterie transportowe UE, które łączą dawne korytarze sieci bazowej z kolejowymi korytarzami towarowymi.
• Silniejsza synergia między planowaniem infrastruktury a funkcjonowaniem usług transportowych. Przykłady obejmują wyższe prędkości dla usług kolejowych w całej sieci TEN-T (160 km na godzinę dla usług pasażerskich i 100 km na godzinę dla usług towarowych), maksymalny czas oczekiwania na granicach wynoszący 15 minut dla kolejowych przewozów towarowych. Innym przykładem jest gwarantowany dobry stan żeglugi w każdym dorzeczu śródlądowych dróg wodnych w sieci TEN-T.
• Wymogi dotyczące rozmieszczenia w całej sieci TEN-T infrastruktury ładowania i uzupełniania paliwa niezbędnej dla alternatywnych paliw transportowych zgodnie z rozporządzeniem w sprawie infrastruktury paliw alternatywnych. Oznaczałoby to wystarczającą pojemność ładowania dla samochodów osobowych, dostawczych i ciężarowych na dystansie 60 km w każdym kierunku do 2025 r. w przypadku sieci bazowej oraz do 2030 r. w przypadku rozszerzonej sieci bazowej i sieci kompleksowej.
• Zapewnienie bezpiecznych i chronionych parkingów dla kierowców komercyjnych, wyposażonych w infrastrukturę paliw alternatywnych.
• Wykorzystanie innowacyjnych technologii, takich jak 5G, w celu dalszego przyspieszenia cyfryzacji infrastruktury transportowej, dalszego zwiększenia wydajności oraz poprawy bezpieczeństwa, ochrony i odporności sieci.
• Zwiększona odporność sieci TEN-T na klęski żywiołowe i katastrofy spowodowane przez człowieka dzięki wymogom dotyczącym odporności na warunki klimatyczne oraz ocenom oddziaływania na środowisko w przypadku nowych projektów, a także na skutki wypadku lub awarii (np. poprzez umożliwienie alternatywnego ułożenia tras w stosunku do sieci głównej).
• Wymóg, aby 424 duże miasta ("miasta") w sieci TEN-T posiadały plany zrównoważonej mobilności miejskiej do 2025 r. w celu dostosowania rozwoju ich mobilności do sieci TEN-T. Plany zrównoważonego transportu miejskiego będą obejmować takie środki, jak promowanie mobilności bezemisyjnej i ekologizacja floty miejskiej.
• Więcej węzłów przeładunkowych i multimodalnych terminali pasażerskich w miastach, aby ułatwić multimodalność, w szczególności na ostatnim odcinku podróży pasażera lub towaru.
• Połączenie dużych portów lotniczych z koleją, w miarę możliwości koleją dużych prędkości.
• Umożliwienie transportu ciężarówek pociągami w całej sieci.

Sieć TEN-T zostanie ukończona w trzech etapach:                               

1. Do roku 2030 - zakończenie budowy sieci bazowej TEN-T zgodnie z obowiązującymi standardami TEN-T, takimi jak elektryfikacja całej sieci kolejowej i możliwość kursowania pociągów o długości 740 m.
2. Do 2040 r. - ukończenie rozszerzonej sieci bazowej zgodnie z nowymi normami, takimi jak minimalna prędkość na linii 160 km/h dla kolei pasażerskiej oraz status dobrej żeglugi dla śródlądowych dróg wodnych. Nowe normy zaproponowane w przeglądzie, w szczególności dotyczące transportu ekologicznego i zwiększonej cyfryzacji, będą miały zastosowanie do tego czasu zarówno w odniesieniu do sieci bazowej, jak i rozszerzonej sieci bazowej. ERTMS zostanie również wdrożony do 2040 r. w całej sieci TEN-T, a systemy krajowe zostaną usunięte. Kamień milowy 2040 r. dodano, aby przyspieszyć ukończenie sieci z myślą o realizacji unijnych ambicji w zakresie klimatu do 2050 r.
3. Do 2050 r. - zakończenie budowy całej transeuropejskiej sieci transportowej, w tym odcinków w ramach sieci kompleksowej.

Oczekiwane korzyści gospodarcze i klimatyczne wynikające z uzupełnienia TEN-T

Jak wynika z oceny skutków, przegląd rozporządzenia w sprawie TEN-T przyniesie znaczne korzyści gospodarcze.

• Biorąc pod uwagę wszystkie nowe środki, możemy spodziewać się wzrostu PKB o 2,4 proc. do 2050 r. w porównaniu z obecną sytuacją. Przekłada się to na wzrost PKB o 467 miliardów euro w 2050 roku.
• Liczne projekty, które muszą zostać zrealizowane w celu ukończenia TEN-T, również przyczynią się do stworzenia nowych miejsc pracy. Oczekuje się, że wyższe nakłady inwestycyjne stymulowane zmienionym rozporządzeniem w sprawie TEN-T spowodują wzrost zatrudnienia o około 0,5 proc. do 2050 r., co oznacza dodatkowe 840 tys. miejsc pracy do 2050 r.
• Oczekuje się, że zmienione rozporządzenie w sprawie TEN-T zmniejszy całkowite emisje CO2: o 0,3 proc. do 2050 r. w przypadku sieci kompleksowej i o 0,4 proc. w przypadku sieci bazowej do 2050

Zmniejszenie kosztów zewnętrznych spowodowanych emisjami CO2 szacuje się na około 387 mln EUR w okresie 2021-2050, natomiast kosztów zewnętrznych spowodowanych zanieczyszczeniem powietrza na około 420 mln EUR. Osiąga się to głównie dzięki przewidywanemu przesunięciu w kierunku zrównoważonych środków transportu, takich jak kolej i żegluga śródlądowa. Będzie to stanowiło uzupełnienie ograniczenia emisji gazów cieplarnianych i zanieczyszczenia powietrza wynikającego z wcześniejszych wniosków, takich jak normy emisji CO2 dla samochodów osobowych i vanów, oraz z upowszechnienia niezbędnych punktów ładowania i alternatywnych punktów tankowania przewidzianych w proponowanym rozporządzeniu w sprawie infrastruktury paliw alternatywnych.

Nowe normy jakości i elementy bezpieczeństwa poprawią również bezpieczeństwo ruchu drogowego, zmniejszając liczbę ofiar śmiertelnych i rannych na drogach UE. Oczekuje się, że koszty zewnętrzne spowodowane wypadkami spadną o około 3 930 mln EUR w okresie 2021-2050. W przypadku zatorów na drogach międzymiastowych oczekuje się, że w tym samym okresie koszty spadną o około 2 891 mln euro.