Uzbekistan tak jak i Kazachstan i inne państwa Azji Środkowej ponad trzy dekady po uzyskaniu niepodległości od Związku Radzieckiego, zaczynają wyłaniać się jako ważni regionalni aktorzy polityczni, o których zabiegają w różny sposób inni, a nie jako obiekty ścierających się interesów i ambicji wielkich Krajów. Wszystkie pięć krajów regionu na nowo musi opisać i wdrożyć nowe relacje z rosnącymi Chinami, wojowniczą i dalej wpływową w Regionie Rosją, rosnącym napięciem w relacjach Zachód –Rosja i USA - Chiny. Zwiększać koordynację i wspólnotowość polityki sąsiadów z Azji Centralnej i szukać nowych form internacjonalizacji w relacjach z UE, Turcją, KAS czy ZEA. Pamiętajmy o tym, kiedy omawiamy spotkania Kierownictw tych Państw z Putinem, Xi, Erdoğanem, Blinkenem czy Kierownictwem Komisji Europejskiej. Pamiętajmy o tym, że Ich droga do wolności, demokracji i rynku jest znacznie trudniejsza niż naszej Europy Centralnej.
_1.jpg "Janusz Piechociński: Uzbekistan i Azja Centralna w 2023 roku")
Państwa Azji Centralnej mają ugruntowaną pozycję gospodarczą i mają szeroki potencjał wzrostu. Potwierdzają to główne statystyki ekonomiczne. Łączny PKB Azji Środkowej w 2022 r. wyniósł 397 mld USD. Od 2000 r. liczba ta wzrosła 8,6-krotnie. Udział regionu w światowym PKB w parytecie siły nabywczej wzrósł 1,8-krotnie. W większości krajów regionu PKB per capita, wzrósł trzykrotnie. Populacja regionu licząca 79 milionów wzrosła od 2000 roku 1,4-krotnie, tworząc dynamicznie rosnący rynek zbytu i rosnącą liczebnie siłę roboczą.
W latach 2000-2020 wzrost dochodów z eksportu, przekazów pieniężnych pracowników migrujących za pracą i bezpośrednich inwestycji zagranicznych sprzyja wzrostowi dochodów i co szczególnie ważne, zmniejsza ubóstwo w Azji Środkowej. Średnia roczna stopa wzrostu gospodarczego w krajach Azji Środkowej wyniosła 6,2 procent, czyli szybciej niż w wielu krajach rozwijających się i ponad dwukrotnie szybciej niż na całym świecie. W tym okresie kraje wschodzące i cały świat odnotowały roczne stopy wzrostu odpowiednio 5,3% i 2,6%.
W 2022 r. zagraniczny handel towarami w regionie wyniósł 211,2 mld USD i wzrósł 8,4-krotnie w stosunku do 2000. Wzajemny handel między krajami Azji Środkowej rośnie nawet szybciej niż ich całkowity handel zagraniczny. Udział wzajemnego handlu towarami w całkowitym handlu zagranicznym Azji Środkowej wzrósł z 6,4 proc. w 2014 r. do 10,6 proc. w 2022 r.
Tempo rozwoju handlu regionalnego wpływa na współpracę inwestycyjną. Priorytetowymi obszarami współpracy gospodarczej krajów regionu są rozwój infrastruktury i współpraca przemysłowa. Współpraca wewnątrzregionalna, wygaszanie konfliktów, porządkowanie spraw granicznych, porozumienia gospodarce wodnej przyczynia się do pobudzenia produkcji przemysłowej i poprawy bezpieczeństwa żywnościowego regionu.
W 2021 r. wartość napływających BIZ w Azji Środkowej wyniosła ponad 211 mld USD. Od 2000 roku wzrosła ponad 17-krotnie.
Jednak struktura BIZ, zarówno krajowa, jak i sektorowa, odzwierciedla ważne wyzwania. Brak otwartości niektórych krajów, ich oddalenie od głównych ośrodków gospodarczych oraz brak dostępu do mórz oceanów wpływają na postrzeganie Regionu przez międzynarodowych inwestorów. Relacja BIZ do PKB, z wyłączeniem inwestycji w sektory surowcowe, kształtuje się poniżej średniej światowej.
Kraje Azji Środkowej realizują na szeroką skalę programy państwowe i uczestniczą w ważnych inicjatywach międzynarodowych, które otwierają wyjątkowe możliwości wykorzystania potencjału gospodarczego regionu. Istnieje wiele ważnych programów oferowanych przez instytucje i banki międzynarodowe, takie jak Bank Światowy, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, Azjatycki Bank Rozwoju Islamski Bank Rozwoju, Eurazjatycki Bank Rozwoju, United Komisja Ekonomiczno-Społeczna Narodów Azji i Pacyfiku, Organizacja Współpracy Gospodarczej i Szanghajska Organizacja Współpracy.
Gospodarka Uzbekistanu wzrosła o 5,5% w pierwszym kwartale a w I poł. 2023 r. tempo wzrostu PKB Uzbekistanu wyniosło 105,6%. To w obecnym czasie bardzo dobry wynik potwierdzający, że otwarcie na świat i wdrożone przez Prezydenta reformy nawet w czasie dużych międzynarodowych napięć i gospodarczej niepewności okazały się skuteczne. Warto przyjrzeć się bliżej sytuacji w poszczególnych obszarach uzbeckiej gospodarki.
Według Urzędu Statystycznego sytuacja gospodarcza Republiki Uzbekistanu w okresie styczeń-czerwiec 2023 r. przedstawia się następująco:
- tempo wzrostu produktu krajowego brutto – 105,6%;
- wskaźnik wzrostu wielkości produkcji przemysłowej – 105,6%;
- tempo wzrostu robót budowlanych – 104,8%;
- tempo wzrostu obrotów detalicznych – 106,9%;
- tempo wzrostu usług rynkowych - 112,3%;
- tempo wzrostu rolnictwa, leśnictwa i rybołówstwa – 103,8%;
- tempo wzrostu obrotów handlu zagranicznego – 119,4%;
- tempo wzrostu eksportu – 123%;
- tempo wzrostu importu – 117%;
- liczba działających przedsiębiorstw– 477 722;
- dynamika przewozów ładunków w transporcie – 100,1%;
- dynamika ruchu pasażerskiego w transporcie – 105,5%;
- tempo wzrostu realnych dochodów ogółem ludności – 106,5%;
- liczba ludności stałej (stan na 1 lipca 2023 r.) – 36 372,3 tys. osób.
Jesienią w Taszkiencie Międzyrządowa Komisja ds. Współpracy Gospodarczej Polska - Uzbekistan. Nie tylko w ramach prac Izby Przemysłowo-Handlowej Polska Azja to ważne i potrzebne bardzo spotkanie. Zapraszamy do tworzenia polskiej oferty na to spotkanie z licznymi firmami z Uzbekistanu. Zainteresowanych prosimy o kontakt na info@polandasia.com.
Janusz Piechociński
Prezes
Izba Gospodarczo - Handlowa Polska - Azja.
