Właśnie zakończył się sezon na słowackich leśnych kolejkach wąskotorowych w Beskidach Orawskich. Orawska Kolej Leśna i Muzeum Wsi Kysuckiej uruchamiają pociągi turystyczne i organizują przejazdy drezynami na fragmencie dawnej sieci Kysucko-Orawskiej Kolei Leśnej. Sezon turystyczny trwa od 1 maja do końca października.
Kysucko-Orawska Kolej Leśna powstała w 1926 r. z połączenia działających w Beskidach Orawskich kolejek leśnych – Kysuckiej i Orawskiej. Kolejki o prześwicie toru 760 mm budowane w latach 1915-1918 przeznaczone były do wywozu drewna z leśnictw na Orawie. Trasa kolejki Kysuckiej liczyła 29 km i wiodła doliną Kysucką z miejscowości Oščadnica do leśnej stacyjki Chmura w Vychylovce, niedaleko wsi Nova Bystrica. Druga z kolejek – Orawska – miała długość 22,6 km i prowadziła z wioski Erdutka (obecnie Sedlo Beskyd) do drewnoskładu w miejscowości Lokca. W 1925 r. zdecydowano się na dobudowę odcinka o długości 10,5 km z Erdutki do stacyjki Chmura, łączącego obie sieci. Odcinek ten był najtrudniejszym i zarazem najciekawszym fragmentem wąskotorówki, zbudowanym w systemie pętlowo-zwrotnicowym. Osiągał najwyższy punkt 939 m n.p.m. na przełęczy Beskid, a różnica wysokości, jaką pokonywały pociągi, wynosiła 217 m. Od głównego ciągu było niegdyś wiele odgałęzień, które były wydłużane lub likwidowane w miarę potrzeb eksploatacji lasów.
Już rok po połączeniu sieci zintegrowana Kysucko-Orawska Kolej Leśna miała długość 110 km i przewoziła 142 tysiące metrów sześciennych drewna. W rekordowym 1956 r. transport osiągnął 160 metrów sześciennych surowca drzewnego. Z każdym następnym rokiem było już tylko gorzej, transport drewna drastycznie spadał. 1 stycznia 1969 r. ze względu na nierentowność podjęto decyzję o likwidacji kolejki, następnie przystąpiono do demontażu infrastruktury.
Kolejka uratowana dla turystów
Dzięki aktywności społecznej udało się ocalić jej fragmenty, w tym najcenniejszy 8-kilometrowy odcinek Tanečník – Chmura, który ze względu na zastosowany tam system zwrotnicowo-pętlowy stanowi unikat w skali światowej i jest jednym z dwóch tego typu systemów, które zachowały się do dziś w Europie. W 1974 r. część zachowanej kolejki zostało uznane za zabytek kultury materialnej i przekazane Muzeum Kysuckiemu, które rozpoczęło budowę skansenu oraz rekonstrukcję toru i odbudowę taboru.
W roku 1986 Muzeum Orawskie przejęło zarządzanie nad zachowanym odcinkiem linii od stacji Tanečník do Sedlo Beskyd. W sierpniu 1992 r. została podpisana umowa pomiędzy Muzeum Orawskim a Muzeum Kysuckim w sprawie całkowitej rekonstrukcji całej zachowanej części kolei leśnej, która znajdowała się na obszarze obu regionów. W ramach prac modernizacyjnych zostały odnowione między innymi stacje: Sedlo Beskyd, Tanečník oraz most przy osadzie Tanečník. Prace zakończono w 2007 r., przywracając przejezdność na całym odcinku, łączącym obie części kolejki, jednak nie prowadzono tam regularnych przewozów turystycznych. Dopiero od zeszłego roku oferowane są przejazdy drezynami, dzięki czemu można w całości przejechać 10-kilometrowy odcinek Kysucko-Orawskiej Kolei Leśnej.
W 2017 tylko lokomotywy spalinowe
Pociągi uruchamiane przez Kysuckie Muzeum Wsi wyruszają ze stacji Skanzen w Vychylovce koło Novej Bystricy. Do skansenu można dojechać autobusem ze stacji kolejowej Čadca. Kilka kursów dziennie zapewnia przewoźnik SAD Žilina a.s., przejazd zajmuje godzinę i 10 minut, cena biletu to 2 euro.
Podstawową trasą dla pociągów jest dwukilometrowy odcinek Skanzen – Chmúra – 1.úvrať, który pokonuje się w kilkanaście minut z dwukrotną zmianą kierunku jazdy na pętlach zwrotnicowych. Pociągi kursują codziennie w terminie 1 maja – 31 października o 9.15, 10.30, 11.30, 13.00, 14.00, 15.00, 16.00 i o 17.00 (kurs tylko w soboty i niedziele). Warunkiem uruchomienia pociągu jest zebranie się minimum 10 osób. Bilet na przejazd kosztuje 4 euro.
W sezonie 2017 z powodu generalnych remontów parowozów pociągi były prowadzone wyłącznie lokomotywami spalinowymi. Kysuckie Muzeum Wsi oferuje również przejazd drezyną motorową V760 na trasie łączącej skansen w Vychylovce ze stacją Sedlo Beskyd, skąd dalej można kontynuować przejażdżkę pociągiem Orawskiej Kolei Leśnej. Trasa o długości 6,5 kilometrów prowadzi przez gęsty las, drezyna ostro pnie się w górę, pokonując znaczną różnicę wzniesień i czterokrotnie zmienia kierunek jazdy na pętlach zwrotnicowych.
Drezyny uruchamiane są wyłącznie na wcześniejsze telefoniczne zamówienie. Aby kurs się odbył, musi się zebrać minimum 5 chętnych, bilet na przejazd w jedną lub obie strony kosztuje 7 euro. W rozkładzie jazdy na 2017 r. figurowały trzy kursy o 10.20, 13.00 i 16.00 (ostatni tylko w weekendy). Podany czas przejazdu (45 minut) jest w rzeczywistości znacznie krótszy, bowiem drezyna znacznie przekracza prędkość konstrukcyjną wynoszącą 22 km/h.
Motorowa drezyna jak altanka
Ostatni, 3,5-kilometrowy odcinek trasy z Sedlo Beskyd do Tanečník obsługują pociągi Orawskiej Kolei Leśnej. Kursy odbywają się przez cały rok. Odjazdy z Sedlo Beskyd w ścisłym sezonie od 1 maja do 31 października są o 10.20, 11.50, 13.50, 15.20, 16.35 i 17.50 (ostatni kurs tylko w soboty, niedziele i święta). Przejazd trwa 20 minut, bilet w jedną stronę kosztuje 4 euro.
W przypadku mniejszej grupy podróżnych na szlak wyprawiana jest motorowa drezyna o pojemności 10 miejsc, przypominająca wyglądem altankę. Przy większej frekwencji formowany jest pociąg zestawiony z parowej lub spalinowej lokomotywy i wagonu, który mieści do 100 osób.
Sedlo Beskyd (935 m n.p.m.) jest najwyżej położoną stacją na trasie Kysucko-Orawskiej Kolei Leśnej. W tym miejscu pasażerowie mają możliwość obejrzenia usytuowanej w pobliżu wieży widokowej oraz zwiedzenia ekspozycji zabytkowej góralskiej chaty.
