Pomimo ogromnych trudności gospodarczych spowodowanych światową pandemią, Republika Azerbejdżanu realizuje bardzo ważne projekty mające na celu rozwój pozanaftowego sektora gospodarki i zwiększenie potencjału eksportowego kraju. Utworzenie Wolnej Strefy Ekonomicznej Alyat (AFEZ), w której uroczystym otwarciu 1 lipca 2021 r. uczestniczył prezydent Azerbejdżanu Ilham Alijew, jest tego dobitnym przykładem.
Realizacja tego projektu zwiększy znaczenie międzynarodowych korytarzy tranzytowo-transportowych Wschód-Zachód i Północ-Południe przebiegających przez Alyat. Atrakcyjności tego kierunku sprzyja również dobrze rozwinięta infrastruktura logistyczna i transportowa regionu.
Całkowita powierzchnia Wolnej Strefy Ekonomicznej Alyat wyniesie 850 ha. Na terenie o łącznej powierzchni 60 hektarów zakończono już prace projektowe i geodezyjne związane z przyszłą budową obiektów infrastrukturalnych, magazynów hangarowych, centrum biznesowego, punktu kontroli celnej i innych niezbędnych elementów infrastruktury.
Ponadto, w czerwcu 2021 roku Międzynarodowy Port Morski w Baku rozpoczął budowę terminalu przeładunkowego nawozów sztucznych w miejscowości Alyat. Ta decyzja inwestycyjna jest uzasadniona znaczącym potencjałem przeładunku nawozów dostarczanych z pozbawionych dostępu do morza krajów Azji Środkowej na rynki zachodnie przez Azerbejdżan. Nowy terminal będzie miał możliwość obsługi do 2,5 mln ton ładunków rocznie. Obiekt będzie posiadał dwa magazyny o łącznej pojemności 60.000 ton oraz najnowocześniejsze systemy przenośników do rozładunku różnych rodzajów nawozów bezpośrednio do magazynów lub do wagonów/pojemników kolejowych w nowo wybudowanej stacji załadunku wagonów.
Korytarz Północ-Południe
Ten rok powinien stać się ważnym kamieniem milowym dla dalszej realizacji projektu Międzynarodowego Korytarza Transportowego Północ-Południe, łączącego najważniejsze regiony kontynentu euroazjatyckiego. Oddanie do użytku Korytarza Zangezur będzie miało znaczący pozytywny wpływ na zwiększenie natężenia ruchu towarowego w korytarzu Północ-Południe.
Zgodnie z nakreślonymi planami pierwszy pociąg kontenerowy składający się z 32 kontenerów czterdziestostopowych załadowanych na platformy kolejowe ADY Container LLC (spółka córka CJSC Azerbaijan Railways) został wysłany z Helsinek (Finlandia) do portu Nava Sheva (Indie). Kontenery przemieszczały się przez Rosję, Azerbejdżan i Iran i dotarły do miejsca przeznaczenia w transporcie multimodalnym z wykorzystaniem kilku rodzajów transportu - kolejowego, drogowego i morskiego.
Realizacja tego pilotażowego projektu była możliwa dzięki ścisłej współpracy między odpowiednimi operatorami kolejowymi z krajów uczestniczących w Międzynarodowym Korytarzu Transportowym Północ-Południe: JSC Russian Railways Logistics, ADY Container Ltd i irańskim Tarkib Trans Co.
Finlandia i inne kraje Unii Europejskiej są ważnymi partnerami handlowymi Indii. Eksport produktów celulozowych i papierniczych, maszyn i urządzeń z Finlandii do Indii, w połączeniu z wysyłkami produktów farmaceutycznych, chemicznych i tekstylnych z Indii z powrotem do Finlandii, będzie stanowić potencjalną bazę ładunkową dla regularnych pociągów kontenerowych w obu kierunkach.
Pilotażowy przejazd kontenerowego pociągu blokowego pokazał, że transport towarów tą trasą jest możliwy i ma szerokie perspektywy w kontekście wzrostu regionalnego ruchu towarowego i przekształcenia Republiki Azerbejdżanu w międzynarodowy węzeł transportowy na przecięciu korytarzy Północ-Południe i Wschód-Zachód.
Ruch towarowy na trasie Baku-Tbilisi-Kars
Całkowity ruch towarowy na linii kolejowej Baku-Tbilisi-Kars w pierwszych sześciu miesiącach tego roku wyniósł 237 596 ton, co oznacza wzrost o 50,8% w porównaniu z tym samym okresem w 2020 roku.
W ciągu pierwszych sześciu miesięcy bieżącego roku koleją BTK przewieziono 11 084 kontenerów TEU. Liczba ta jest zbliżona do łącznej liczby kontenerów przewiezionych tą trasą w całym roku 2020 (11 748 TEU).
Obecnie z linii kolejowej BTK regularnie korzystają pociągi kontenerowe z Turcji do Azji Środkowej i Chin oraz z Chin do Europy. Kontenery przemierzają Morze Kaspijskie na statkach dowozowych, płynąc z portu w Baku do portu w Aktau i z powrotem. Transport odbywa się w ramach Transkaspijskiego Międzynarodowego Szlaku Transportowego.
W kwietniu 2021 r. do Baku dotarł pierwszy ekspresowy pociąg kontenerowy w ramach projektu TURKUAZ. W pociągu testowym do Azerbejdżanu dostarczono 588 ton ładunku z Turcji w dwudziestu jeden kontenerach 45-stopowych.
Ekspresowy pociąg kontenerowy TURKUAZ jest produktem logistycznym opracowanym przez ADY Container Ltd wraz z partnerami Pasifik Eurasia Logistics z Turcji oraz GR Logistics and Terminals z Gruzji. Pociąg kursuje dwa razy w tygodniu z Istambułu i Mersin do Baku i odwrotnie. Czas podróży wynosi około sześciu dni.
Już w czerwcu w ramach projektu TURKUAZ przewieziono w obie strony 222 kontenery. W czerwcu z Azerbejdżanu do Turcji wysłano 4 kontenerowe pociągi blokowe składające się łącznie z 82 kontenerów, załadowanych głównie produktami chemicznymi. W czerwcu z Azerbejdżanu do Turcji w ramach projektu TURKUAZ przewieziono 2 214 ton ładunków, a z Turcji do Azerbejdżanu 3 780 ton ładunków w 5 pociągach blokowych ze 140 kontenerami. Kontenery dostarczały z Turcji do Azerbejdżanu głównie produkty chemiczne, materiały budowlane i biały cukier.
Od 17 września 2021 roku w ramach projektu TURKUAZ na linii kolejowej BTC zaczęto stosować ujednolicony list przewozowy CIM/SMGS. Stosowanie tego dokumentu pomaga w osiągnięciu oszczędności czasu i kosztów w transporcie towarów. W przyszłości zastosowanie listu przewozowego CIM/SMGS pozwoli na zwiększenie dynamiki ruchu również w innych kierunkach.
Regularny ruch pociągów przewożących ładunki eksportowo-importowe z Turcji do Azerbejdżanu i z powrotem miał znaczący wpływ na wzrost ilości ładunków przewożonych koleją Baku-Tbilisi-Kars.