Jakie są modele konkurencji na rynku kolejowych przewozów pasażerskich oraz jakie prokonkurencyjne rozwiązania w tym zakresie są stosowane w Wielkiej Brytanii i Niemczech – to główne tematy nagrodzonej w konkursie CARS publikacji pt. „Modele prokonkurencyjnych rozwiązań prawnych w zakresie pasażerskich przewozów kolejowych” Stefana Akiry Jareckiego.
Publikacja, która otrzymała w ubiegły czwartek wyróżnienie Centrum Studiów Antymonopolowych i Regulacyjnych (CARS), czyli tzw. Orła w sferze regulacji, podejmuje problematykę rozwiązań prawnych mających na celu zapewnienie konkurencji w zakresie działalności gospodarczej polegającej na wykonywaniu pasażerskich przewozów kolejowych. Tematyka ta ma szczególne znaczenie bowiem usługi pasażerskiego transportu kolejowego zaspokajają elementarne potrzeby społeczne związane z przemieszczaniem się (dojazdem do miejsc pracy, edukacji, wypoczynku, itp.).
Oryginalne założenie autora polega na stwierdzeniu, że w oparciu o jeden z dwóch determinantów warunkujących występowanie konkurencji w pasażerskich przewozach kolejowych, tj. determinant dostępu do rynku oraz determinant nierentowności znacznej części przewozów, możliwe jest wyróżnienie dwóch zasadniczych modeli prokonkurencyjnych rozwiązań prawnych dotyczących pasażerskich przewozów kolejowych – modelu konkurencji na rynku oraz modelu konkurencji o rynek. Model konkurencji na rynku obejmuje rozwiązania prawne polegające na wprowadzeniu konkurencji pomiędzy poszczególnymi przedsiębiorstwami kolejowymi w zakresie świadczonych usług przewozowych. Opiera się on na zapewnieniu równego i niedyskryminacyjnego dostępu do infrastruktury wszystkim przedsiębiorstwom kolejowym zainteresowanym świadczeniem usług przewozowych. Model konkurencji o rynek polega na powierzaniu świadczenia usług przewozowych w drodze konkurencyjnych i niedyskryminacyjnych procedur przetargowych. W tym przypadku konkurencja pojawia się w momencie wyboru przedsiębiorstw świadczących usługi przewozowe, lecz nie występuje na etapie ich świadczenia.
W książce zostały przybliżone prokonkurencyjne rozwiązania dotyczące rynku pasażerskich przewozów kolejowych stosowane w Wielkiej Brytanii i Niemczech. Wybór tych państw nie był przypadkowy. Państwa te są powszechnie stawiane za przykład skutecznego zastosowania rozwiązań służących stworzeniu konkurencji w pasażerskim transporcie kolejowym. Jednocześnie w państwach tych zastosowano oryginalne rozwiązania. Regulacje brytyjskie i niemieckie doskonale obrazują możliwość zastosowania różnych rozwiązań służących osiągnięciu tego samego celu. A zatem są idealne do przedstawienia funkcjonowania prokonkurencyjnych rozwiązań dotyczących rynku pasażerskich przewozów kolejowych z punktu widzenia wyróżnionych w książce modeli. Oprócz analizy modeli konkurencji w sektorze pasażerskiego transportu kolejowego, tj. modelu konkurencji na rynku i modelu konkurencji o rynek, autor szeroko omówił zagadnienie finansowania usług przewozowych, wyjaśniając, kiedy rekompensata z tytułu świadczenia usług przewozowych w pasażerskim transporcie kolejowym stanowi pomoc publiczną w rozumieniu art. 107 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej oraz kiedy można uznać, że pomoc ta jest zgodna z rynkiem wewnętrznym.
Autor publikacji, Stefan Akira Jarecki jest doktorem nauk prawnych, od lat jest zaangażowanym w prowadzenie spraw z zakresu pomocy publicznej, w tym postępowań przed Komisją Europejską, np. w sprawie pomocy na zakup składów Pendolino. Pracował w Urzędzie Ochrony Konkurencji i Konsumentów oraz w Ministerstwie Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej. Obecnie jako pracownik administracji publicznej zajmuje się obsługą prawną procesu wydatkowania środków europejskich.
