Ostatnia czynna wąskotorówka Gulbene – Alūksne jest dla Łotyszy cennym skarbem. Stała się ona centrum życia kulturalnego regionu i została zgłoszona na listę zabytków dziedzictwa kulturowego kraju.
Linia wąskotorowa Gulbene – Alūksne, na której wciąż prowadzone są regularne przewozy pasażerskie, to największa kolejowa atrakcja Łotwy. Oprócz zwykłego przejazdu na turystów czeka wiele atrakcji, wśród nich są inscenizowane napady na pociąg, pikniki. Z przewodnikiem można też zwiedzić szopę wąskotorówki, a nawet znaleźć w niej nocleg.
Pozostał tylko fragment
Historia linii sięga jeszcze końca XIX wieku. W 1890 r. narodził się pomysł budowy 210-kilometrowej linii wąskotorowej ze Stukmani przez Gulbene, Alūksne do miejscowości Valka (Valga). Osiem lat później projekt uzyskał akceptację i przystąpiono do prac budowlanych.
Inwestycja została ukończona po pięciu latach – 15 sierpnia 1903 r. odbyła się ceremonia otwarcia linii. Jednotorowa linia miała prześwit toru 750 mm i była używana do przewozów pasażerskich i towarowych.
Południowy odcinek linii do Gulbene nie przetrwał jednak długo. W 1916 r. tory zostały przejęte przez rosyjski resort transportu i na potrzeby wojsk przekuto je na szeroki rozstaw 1520 mm. W czasach Związku Radzieckiego zniknął północny odcinek wąskotorówki między Alūksne a Valgą, przewozy zakończono tam w latach 1970-1973 i rozebrano tor.
Od 1973 r. jedynym czynnym odcinkiem linii jest Gulbene – Alūksne, po którym wciąż są prowadzone przewozy pasażerskie.
Szyny na gwoździe
Pociągi uruchamiane są codziennie przez cały rok. W rozkładzie jazdy są dwa kursy z Gulbene do Alūksne (o godz. 13.00 i 18.00) oraz dwa w drugą stronę (o 15.25 i 19.55). Na trasie zlokalizowano osiem stacji pośrednich, ale większość z nich to przystanki na żądanie.
Przejazd w jedną stronę kosztuje 2,40 łata (14,50 zł), a w obie 4,25 łata (25,80 zł). Bilety wypisywane są ręcznie przez konduktora.
Przejazd 33-kilometrową trasą trwa godzinę i 25 min, przy maksymalnej prędkości 40 km/h.
Ciekawostką są szyny, które do betonowych podkładów są przytwierdzone gwoździami.
Ślady przeszłości
Trasa wąskotorówki wiedzie przez malownicze, leśne tereny. Większość stacyjek to zabytkowe, ponad 100-letnie obiekty. Przy stacji Paparde można podziwiać odrestaurowaną niedawno wieżę ciśnień.
Największą stacją na trasie jest Gulbene, będące też stacją węzłową kolei szerokotorowej. Pociągi odjeżdżają w czterech kierunkach, niestety są to składy towarowe. Jedyny pociąg pasażerski do Rygi uruchamiany jest tylko w wybrane dni roku, lecz nie został skomunikowany z wąskotorówką.
Dworzec w Gulbene jedynie swoim ogromem przypomina, że niegdyś stacja ta tętniła życiem – dziś jest całkowicie opustoszały.
Tabor sprzed lat
Na tabor wąskotorówki składają się dwie radzieckie lokomotywy spalinowe TU2 z 1958 r. i dwie TU7 z 1988 r., a także dwa parowozy: czechosłowacki KS4 „Marisa” z 1950 r. i niemiecki Gr-319 z 1951 r. Lokomotywy parowe na co dzień nie są używane. Prowadzą jedynie pociągi okazjonalne i na zamówienie.
Wagony pasażerskie dwóch typów pochodzą z lat 60. i 80. Te starsze wyprodukował wrocławski Pafawag, mają 40 miejsc siedzących na ciasnych, drewnianych ławach. Większy komfort zapewniają wagony radzieckie, w których 24 pasażerów może usiąść na miękkich fotelach z wygodnym oparciem.
Atrakcje przy okazji
Jesienią i zimą pociągi wąskotorowe zestawione są tylko z jednego wagonu, zaś wiosną i latem składy są wydłużane do trzech, czterech wagonów. Wtedy też uruchamiane są pociągi okazjonalne i turystyczne z dodatkowymi atrakcjami, takimi jak: napad na pociąg, występy cygańskich zespołów muzycznych czy piknik. Każdego roku organizowane są przejazdy turystyczne z okazji: nocy świętojańskiej, Święta Piwa, Dnia Nauczyciela, Halloween czy Bożego Narodzenia.
Przez cały rok można zwiedzać warsztaty i szopę wąskotorówki w Gulbene. Działa tu także informacja i sklep z kolejowymi pamiątkami.
Nocleg w szopie
Miłośnicy kolei mogą przenocować w lokomotywowni wąskotorówki w Gulbene. Pokoje są czteroosobowe ze wspólną łazienką. Turyści mają też do dyspozycji kuchnię i pomieszczenie socjalne. Cena noclegu to 5 łatów (30 zł).
Posiadający zaś grubszy portfel mogą zarezerwować nocleg w wagonie-salonce, należącej niegdyś do Estońskiej Partii Komunistycznej. Luksusowy, dwuosobowy apartament z częścią konferencyjną zachował wszystkie elementy wystroju z dawnych lat.
Noclegi można zarezerwować na stronie wąskotorówki www.banitis.lv
