Polska ma określony potencjał gospodarczy i logistyczny. W tym kontekście warto realistycznie ocenić możliwości rozwoju transportu intermodalnego i stworzyć adekwatne strategie - ocenia prof. Adam K. Prokopowicz z Instytutu Globalnych Innowacji i Logistyki.
Obserwacje trendów rozwojowych transportu intermodalnego na świecie prowadzą do wniosku, że najbardziej efektywne w wykorzystaniu szans rozwoju tej formy transportu są państwa, które przyjęły i wdrożyły systemowe podejście oraz przyjęły długookresowe strategie transportu intermodalnego wraz z planami wdrożeniowymi.
W kilkunastu państwach, począwszy od Stanów Zjednoczonych, przez kraje Unii Europejskiej do państw Azji i Ameryki Łacińskiej przyjęto takie strategie.
W przeciwieństwie do poprzednich lat, obecnie tworzone dokumenty są bardziej zbliżone swym charakterem do biznesplanów wskazujących konkretne działania i role poszczególnych uczestników łańcucha transportu intermodalnego, niż do popularnych przed laty dokumentów propagandowo-politycznych. Transport intermodalny stał się bardzo konkurencyjny, co powoduje, że potrzebne są konkretne rozwiązania i działania a nie tylko generalne postulaty i przyrzeczenia. Polska powinna stworzyć taką strategię wraz z planem wdrożenia. Częścią tej strategii powinny być innowacyjne interdyscyplinarne rozwiązania wynikające ze współpracy nauki, sektora prywatnego i rządu.
Przede wszystkim zrozumieć!
Podstawowym elementem, o jaki powinny być oparte założenia rozwoju transportu intermodalnego jest zidentyfikowanie potencjalnych potoków ładunkowych oraz czynników, jakie wpływają na decyzje klientów dotyczące skorzystania z konkretnego wariantu przewozu. W Polsce warto na przykład zrozumieć, dlaczego decyzje na temat przewozu około 30 proc. ładunków intermodalnych są podejmowane na podstawie czynników pozacenowych. Konieczne jest też stałe monitorowanie struktury towarów transportowanych w kontenerach, aby zrozumieć czy decyzje na temat sposobu ich przewozu są uzależnione od czasu transportu lub nie.
Ważnym elementem, jaki pojawia się w światowych dokumentach strategicznych jest zapewnienie stałych form dialogu uczestników i interesariuszy transportu intermodalnego. Dialog ten musi mieć formę stałych kontaktów przewoźników z klientami. Takie działania wdrożył np. Port w Hamburgu organizując od 2011 r. wiele rund dialogu interesariuszy dotyczących np. potencjału i popytu na przewozy intermodalne. W Polsce dosyć intensywnie rozwijają się ostatnio klastry transportowe, które mogłyby spełniać funkcje takich centrów dialogu.
W Polsce brakuje funduszy
Istotnym zadaniem w procesie tworzenia systemów transportu intermodalnego jest przygotowanie i wdrożenie długookresowej strategii alokacji środków publicznych na jego rozwój. W Polsce wykorzystujemy jedynie bierne planowanie tych działań, to znaczy alokacja funduszy publicznych opiera się o strategie gałęziowe, w większości niebiorące pod uwagę potrzeb rozwoju systemów intermodalnych.
Ważnym elementem budowy systemu transportu intermodalnego na świecie jest tworzenie różnego rodzaju zachęt do podejmowania takich przewozów. Mają one charakter ulg podatkowych, zmniejszonych lub preferencyjnych opłat za dostęp do infrastruktury (na przykład mniejszych stawek dostępu do infrastruktury kolejowej lub drogowej). Analiza wskazuje, że w wyniku tych działań państwo otrzymuje znaczne korzyści. Konieczne jest zapewnienie współdziałania sektora prywatnego i publicznego w rozwoju infrastruktury intermodalnej ze szczególnym uwzględnieniem kolejowego dostępu do portów i lądowych terminali logistycznych. Polska musi wdrożyć odpowiednie rozwiązania w tym zakresie.
Potrzebna kadra
Budując system transportu intermodalnego należy także zapewnić fundusze na eliminację wąskich gardeł w transporcie intermodalnym. Takie wąskie gardła lub możliwości ich powstania trzeba identyfikować tak szybko jak jest to możliwe, aby minimalizować ich negatywne skutki.
Innym ważnym elementem tworzonych na świecie strategii rozwoju transportu intermodalnego jest odpowiednie przygotowanie kadr. O ile w większości krajów (w tym w Polsce) jest wystarczająca liczba ekspertów i menadżerów świetnie rozumiejących problemy gałęziowe rozwoju transportu, o tyle brak jest specjalistów od transportu intermodalnego.
W strategii transportu intermodalnego niezbędne jest określenie roli państwa, które musi odgrywać tutaj aktywną rolę. Dotyczy to zarówno kwestii finansowania infrastruktury transportowej, jak i zagadnień politycznych oraz instytucjonalnych. Konieczne jest stworzenie przez państwo równych zasad i warunków działania dla poszczególnych interesariuszy transportu intermodalnego, na przykład w zakresie dostępu do portów lub centrów logistycznych w tym opłat za dostęp do infrastruktury kolejowej i drogowej.
Potrzeba stabilnego systemu
Możliwości rozwoju transportu intermodalnego w Polsce należy oceniać realistycznie. Polska ma określony potencjał gospodarczy, transportowy i logistyczny. Należy kontynuować takie działania, aby ten istniejący potencjał w pełni wykorzystać. Trzeba rozważać poszczególne elementy tego systemu w odniesieniu do tego, jaka jest ich rola i kontrybucja do rozwoju Polski. Konieczne jest zapewnienie długookresowej stabilności takiego systemu. Cała istota transportu intermodalnego polega na spójnej, wielostronnej współpracy wszystkich podmiotów, koordynacji działalności i usług w łańcuchu transportu towarów.
Przeznaczenie części funduszy europejskich na rozwój transportu intermodalnego, a zwłaszcza tych elementów systemu transportowego, które przyczyniają się do efektywnego połączenia infrastruktury kolejowej z morską i drogową, może być ważnym narzędziem zapewniającym pełne wykorzystanie tych środków.
PROPOZYCJE DZIAŁAŃ W CELU ROZWOJU SYSTEMU TRANSPORTU INTERMODALNEGO W POLSCE:
- analiza stanu tego rynku z uwzględnieniem potoków ładunków i ich rodzaju,
- ocena stanu infrastruktury intermodalnej i przygotowanie specjalistycznego planu jej rozwoju ze szczególnym uwzględnieniem transportu kolejowego,
- przygotowanie strategii i planu wdrożeniowego wsparcia transportu intermodalnego przez Państwo z uwzględnieniem rozwiązań finansowych i instytucjonalnych (plan powinna zatwierdzić Rada Ministrów,
- stworzenie publiczno-prywatnej platformy dialogu na temat transportu intermodalnego z określonymi kompetencjami doradczymi dla rządu i samorządów,
- w oparciu o powyższe włączenie najważniejszych elementów systemu transportu intermodalnego do planów finansowania inwestycji infrastrukturalnych ze środków europejskich na okres do 2020 roku.
