Urząd Transportu Kolejowego przedstawił raport nazwany „bilansem otwarcia”, który obrazuje sytuację i działanie Urzędu Transportu Kolejowego, jako instytucji nadzorującej bezpieczeństwo kolejowe, regulatora rynku i rzecznika praw pasażerów.
Raport stworzony przez firmę A.T. Kearney jest analizą usytuowania w otoczeniu prawnym i gospodarczym, warunków i sposobów działania, a także organizacji i oprzyrządowania Urzędu w chwili obecnej. Autorzy opracowania zaznaczają, że przed UTK stoi szereg wyzwań zarówno w obszarze regulacji, jak i w obszarze bezpieczeństwa. Innym, ważnym wyzwaniem, jakie stoi przed Urzędem jest poprawa transparentności i efektywności działania. Kompleksowy raport na temat funkcjonowania UTK opisuje stan na koniec lipca 2012 r.
Jak wynika z Raportu, UTK ma nie mniejsze zasoby niż regulatorzy w innych krajach, ale słabsze kompetencje wykonawcze. Poza tym, pozycja systemowa UTK jest ograniczona. Prezes UTK może zostać odwołany w dowolnej chwili, co może wpływać na faktyczny zakres jego decyzji, zwłaszcza w odniesieniu do przewoźników i zarządcy infrastruktury, które należą do Skarbu Państwa.
Ponadto, działalność UTK finansowana jest z budżetu państwa. Wysokość przydzielonych w ostatnich latach środków nie ma przełożenia na systematycznie zwiększający się zakres obowiązków Urzędu. To z kolei przekłada się na ograniczoną pulę zasobów (ludzkich i materialnych), niezbędną do skutecznej realizacji zadań.
Barierami w działalności UTK są też: brak narzędzi, procedur oraz ograniczone planowanie i monitoring działań.
