Ograniczona przepustowość linii kolejowych i związane z tym problemy z trasowaniem pociągów, przede wszystkim w odniesieniu do „służby publicznej”, w aspekcie wydawania decyzji w sprawie przyznania otwartego dostępu – to tylko jeden z tematów poruszonych podczas spotkania przewoźników z Prezesem Urzędu Transportu Kolejowego.
Dyskusja toczyła się wokół procedowania wniosków o wydanie decyzji w sprawie przyznania otwartego dostępu. Decyzję w sprawie wykonywania przewozów w ramach otwartego dostępu na danej trasie przez przewoźnika kolejowego wydaje Prezes Urzędu Transportu Kolejowego na podstawie wniosku złożonego przez przewoźnika kolejowego, po przeprowadzeniu analizy wpływu działalności określonej we wniosku, na warunki ekonomiczne usług świadczonych na tej samej linii na podstawie umowy o świadczenie usług publicznych (PSC).
Podczas spotkania przedstawiciele UTK podkreślili istotne znaczenie otwartego dostępu, wobec zbliżającego się końca okresu przejściowego, wprowadzonego art. 78 Ustawy o publicznym transporcie zbiorowym oraz pojawiania się na rynku nowych przewoźników. Odnosząc się do zgłaszanych problemów Urząd m.in. stwierdził, że:
• Coraz większa staje się rola planów transportowych. Powinny być one brane pod uwagę przy podpisywaniu umów o świadczenie usług publicznych i UTK, zgodnie z przepisami ustawy o transporcie kolejowym, w ramach swoich kompetencji, kontroluje czy tak się dzieje. Ponieważ plany te definiują strukturę i zakres potrzeb transportowych na danym obszarze, w tym aspekcie będzie to miało wpływ także na otwarty dostęp.
• Przepisy dotyczące wydawania decyzji w sprawie przyznania otwartego dostępu wprowadzają ochronę stron umów PSC, lecz wskazują tylko dwa obszary warunków, jakie muszą być spełnione, aby Prezes UTK mógł podjąć decyzję odmawiającą jego przyznania.
• Zgodnie z przepisami ustawy o transporcie kolejowym, badany jest wpływ otwartego dostępu na przewozy „służby publicznej”, realizowane w całości lub części na trasie, której dotyczy wniosek. Nie jest sumowany wpływ przyznania otwartego dostępu na podstawie tego samego wniosku na warunki ekonomiczne przewozów realizowanych na podstawie różnych umów PSC. Jednakże, jest sumowany wpływ różnych wniosków o przyznanie otwartego dostępu na jedną umowę o świadczenie usług publicznych.
• W toku podejmowania decyzji w sprawie przyznania otwartego dostępu, ocenie i porównaniu podlega nie trasa przyznana przez zarządcę infrastruktury, tylko model oferty przewozowej wskazany w umowie PSC. W przypadku otwartego dostępu, planowany rozkład jazdy dołączony do wniosku, będzie opisany w decyzji, w części przedstawiającej stan faktyczny. Decyzja będzie zawierała klauzulę, że wytrasowanie pociągu inaczej niż zostało to wskazane we wniosku, z przyczyn niezależnych od przewoźnika, nie będzie stanowiło naruszenia warunków określonych w tej decyzji.
• Otwarty dostęp nie dotyczy przewozów okazjonalnych.
• Decyzja o przyznaniu otwartego dostępu, będzie dotyczyła możliwości uruchamiania określonej maksymalnej liczby par pociągów w jednostce czasu (np. dobie). Dlatego, nie będzie konieczności występowania o zmniejszenie tej liczby. Wniosek o zmianę decyzji powinien być złożony w przypadku zamiaru zwiększenia liczby uruchamianych par pociągów. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury określa wysokość opłat za wydanie decyzji o przyznaniu otwartego dostępu, uzależniając je wyłącznie od okresu obowiązywania decyzji i liczby województw, przez które przebiega trasa. UTK sam nie zmienia przebiegu trasy. Na gruncie obowiązujących przepisów możliwe jest ograniczanie maksymalnej dopuszczalnej liczby par pociągów w jednostce czasu i taka sytuacja może wystąpić. Jednakże UTK, na ile to będzie możliwe, będzie się starał w tym zakresie wydawać decyzje, zgodnie z wnioskiem przewoźnika.
• W obecnym stanie prawym przepustowość nie ma wpływu na wydawanie decyzji w sprawie przyznania otwartego dostępu.
Pozostałe konkluzje po spotkaniu znajdują się na stronie UTK.
