Dzień kolejarza jest obchodzony nie tylko w Polsce. Większość państw, byłego obozu socjalistycznego do dziś celebruje święto pracowników kolei.
Od początku lat 90. w Polsce Święto Kolejarza obchodzi się 25 listopada. Tego dnia wypada wspomnienie świętej Katarzyny z Aleksandrii, patronki kolejarzy, ale także kołodziejów, przewoźników, czy motorniczych. Opieka nad osobami tych profesji jest związana z historią jej męczeńskiej śmierci – miała być łamana kołem, ostatecznie została ścięta.
Carskie urodziny
Na pomysł świętowania dnia kolejarza wpadli Rosjanie. Nie było to za czasów Związku Radzieckiego, lecz jeszcze w XIX w. Dekret o ustanowieniu święta wydał 9 lipca (liczony w „nowym stylu” czyli według kalendarza gregoriańskiego) 1896 r. ówczesny minister kolei Imperium Rosyjskiego książę Michaił Chiłkow. Było to pierwsze święto pracowników transportu kolejowego w Europie, które od tego czasu było ściśle powiązane z obchodami urodzin cara Mikołaja I przypadającymi 6 lipca, z którego inicjatywy rozpoczęto budowę kolei w Rosji. Świętowania zaprzestano w czasie rewolucji październikowej 1917 r. Wrócono do tego święta po 1936 r. Wtedy to, decyzją CKW ZSRR, na dzień pracowników kolei wyznaczono datę 30 lipca. W obecnej Rosji dzień kolejarza jest obchodzony w pierwszą niedzielę sierpnia.
Jubileusz pierwszego pociągu
Dzień pracowników kolei był obchodzony nie tylko w ZSRR. Tradycja ta rozprzestrzeniła się po państwach bloku wschodniego po zakończeniu II wojny światowej. Jednak w każdym kraju data tego święta była inna i związana z innym wydarzeniem, przypominając inne momenty historyczne.
I tak w Bułgarii, święto kolejarza jest obchodzone na początku sierpnia na pamiątkę oddania do ruchu międzynarodowego linii Dimitrowgrad – Sofia – Belowo w 1888 r. Święto kolejarza na pamiątkę wybudowania linii kolejowej obchodzone jest również na Słowacji. Tą jubileuszową linią jest droga żelazna między Bratysławą a miejscowością Svätý Jur, która została otwarta 27 września 1840 r. Była to pierwsza linia kolejowa w Cesarstwie Austriackim, a 27 września Słowacy obchodzą deň železničiarov.
W sąsiednich Czechach Den Železnice, czyli dzień kolei też jest obchodzony 27 września, ale na pamiątkę pierwszego przejazdu lokomotywy Stephensona, który miał miejsce w 1825 r. W dawnej Czechosłowacji dzień kolei wypadał 18 sierpnia. Tego dnia w 1954 r. w Pradze odbyła się pierwsza krajowa konferencja kolejowa. Później ta data została przeniesiona na wrzesień, ze względu na przygotowania kolei do okresu zimowego.
Po dwa święta w roku
Święto kolei w większości krajów byłej Jugosławii jest obchodzone 15 kwietnia na pamiątkę wielkiego strajku kolejarzy z 1920 r. uczestniczyło w nim blisko 15 tys. osób, którzy chcieli w ten sposób zaprotestować przeciw złym warunkom pracy i niskim płacom. Pociągi w całym Królestwie SHS stanęły wówczas na dwa tygodnie. Protest skończył się niestety rozlewem krwi. 24 kwietnia w Ljubljanie policja otworzyła ogień do protestujących, zabijając 14 pracowników kolei i raniąc 70 innych.
W niektórych krajach byłej Jugosławii, oprócz dnia upamiętniającego strajk sprzed 92 lat, kolejarze mają jeszcze jedno, dodatkowe święto. Tak jest np. w Chorwacji. Pracownicy kolei świętują tam jeszcze 5 października, by uhonorować wyodrębnienie się Kolei Chorwackich z Kolei Jugosłowiańskich i przystąpienia ich do UIC.
Niemcy zostali pozbawieni dnia kolejarza. Pierwszy raz to święto było obchodzone w tym kraju 7 grudnia 1943 r. na życzenie ówczesnego ministra propagandy III Rzeszy Josefa Goebbelsa. Dzień niemieckich kolejarzy został ustanowiony w uznaniu za ich szczególne osiągnięcia podczas wojny. Po jej zakończeniu, dopiero na przełomie lat 40 i 50 powrócono do tej tradycji i to tylko w NRD. Święto było celebrowane 10 czerwca. Co ciekawe, co roku miało ono inną nazwę np. „Dzień Kolejowy”, „Dzień Kolejarzy”, „Dzień niemieckiego kolejarza”, czy po prostu „Dzień Kolejarza”.
Dziś prawie jak kiedyś
Święto kolejarza było przez wiele lat obchodzone podobnie jak dni uświetniające tradycje innych zawodów – odbywały się akademie, przemówienia, przyznawano odznaczenia. Obchody łączyły się z wręczaniem medali państwowych dla zasłużonych pracowników oraz wydawaniem pamiątkowych znaczków-przypinek. Obecnie obchody są już mniej efektowne niż kiedyś, ale nadal pełne są symboliki – to dzień, w którym jest chwila na refleksję nad kolejarskim fachem.
